Бастауыш сынып оқушыларына ұлттық тәрбие берудің маңызы

Бастауыш сынып оқушыларына ұлттық тәрбие беру – олардың елін, жерін сүйетін, ұлттық құндылықтарды қадірлейтін азамат болып қалыптасуына негіз болады. Бұл тәрбие оқушылардың бойында ұлттық рухты оятып, елдің болашағына деген жауапкершілікті сезінуге ықпал етеді. Бастауыш сынып – баланың санасы тез қалыптасатын ең маңызды кезең. Осы кезде берілген ұлттық тәрбие оның болашақта ұлтжанды тұлға болып өсуіне тікелей әсер етеді.

Ұлттық тәрбиенің басты құралы – ана тілі. Қазақ тілі арқылы бала халқымыздың мәдениетімен, дәстүрімен танысады. Әдеби шығармалар, халық ертегілері, аңыз-әңгімелер, мақал-мәтелдер арқылы ұлттық құндылықтар сіңіріледі. Абайдың, Ыбырай Алтынсариннің, Мұхтар Әуезовтің шығармалары бастауыш сынып оқушыларына патриотизм мен адамгершілік қасиеттерді үйретуге бағытталған. Оқушыларға бұл шығармаларды оқытып қана қоймай, олардың мән-мағынасын түсіндіру, өмірмен байланыстыра талқылау маңызды.

Қазақ халқының салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарын үйрету – ұлттық тәрбиенің ажырамас бөлігі. Оқушыларға тұсау кесу, бесікке салу, шілдехана, Наурыз мейрамы секілді дәстүрлердің мәнін түсіндіру олардың ұлттық сана-сезімін қалыптастырады. Театрландырылған көріністер, ұлттық ойындар ұйымдастыру балалардың қызығушылығын арттырады. Сонымен қатар, оларды мерекелік іс-шараларға қатыстырып, қазақ халқының дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарын өз көздерімен көруге мүмкіндік беру де үлкен әсер етеді.

Ұлттық ойындар баланың ойлау қабілетін, ептілігін және ерік-жігерін дамытудың тиімді жолы. Алтыбақан, асық ату, арқан тартыс, тоғызқұмалақ сияқты ойындар баланы белсенді болуға баулиды. Бұл ойындар тек дене шынықтыруға ғана емес, балалардың зияткерлік қабілеттерін дамытуға да ықпал етеді. Ұлттық ойындар арқылы балалар бір-бірімен қарым-қатынас жасап, ортақ ережелерге бағынуды, жеңіске жету үшін еңбектенуді үйренеді.

Қазақтың халық әндері, күйлері мен жыр-дастандары эстетикалық тәрбие берудің негізгі құралы. Құрманғазының, Дәулеткерейдің, Тәттімбеттің күйлерін тыңдатып, олардың тарихын түсіндіру арқылы оқушылар ұлттық өнерге жақындай түседі. Ән мен күйдің тәрбиелік маңызы зор, себебі олар баланың эмоциялық дүниесіне әсер етіп, патриоттық сезімін оятады. Домбыра үйірмелерін ұйымдастыру, күй тыңдау сабақтарын өткізу – ұлттық тәрбие берудің тиімді жолдарының бірі.

Ұлттық тәрбиені беру әдістері әртүрлі. Әңгімелеу және сұрақ-жауап әдісі оқушылардың пікірін тыңдап, олардың танымын кеңейтеді. Ойын әдісі мен көрнекілік арқылы ұлттық құндылықтарды оңай меңгереді. Рөлдік ойындар балаларға халық ертегілері мен аңыздарды сахналауға мүмкіндік береді. Сабақ барысында ұлттық киімдерді көрсету, тарихи жәдігерлердің суреттерін пайдалану оқушылардың қызығушылығын арттырады. Сонымен қатар, жоба қорғау, эссе жазу, пікірталас өткізу секілді әдістерді де қолдануға болады.

Ұлттық тәрбиені бойына сіңірген бала өз елін сүйетін, мәдениетін құрметтейтін азамат болып өседі. Бұл тәрбие оның болашақ өміріне бағыт-бағдар береді. Мұғалімдер ұлттық құндылықтарды дұрыс жеткізіп, оқушыларды елжанды азамат етіп тәрбиелеуге ерекше мән беруі тиіс. Ұлттық тәрбиесі мықты ұрпақ – елдің ертеңі. Бүгінгі бастауыш сынып оқушылары – болашақта елдің тұтқасын ұстайтын азаматтар. Сондықтан ұлттық құндылықтарды бала жастан санасына сіңіру – қоғамның әрбір мүшесінің ортақ міндеті.

КУРБАНОВА   Жибек  Абдимажатовна,

Шымкент қаласы,

№ 69 жалпы орта білім беретін мектебі

бастауыш сынып мұғалімі