Болашақ журналистер білетін негізгі жанрлар
Журналистика мамандығына түспес бұрын осы салада универ қабырғасында яғни журналистика мамандығында қандай пән оқитынымыз өте қызық болды
Және ең қызығы бұл журналистика пәні болды. Ендігі болашақ журналистика мамандығына түсетін әр жас оқырмандарға да қазірден түсінікті болсын деп журналистика жанрында айтып шықсам
Журналистика жанрларының ішіне Реплика, шолу, саяси портрет, фельетон, және суреттеме жанрлары журналистиканың маңызды құрамдас бөліктері болып табылады. Міне, олардың әрқайсысы туралы толық ақпарат:
- Реплика – бұл қысқа әрі нақты жауап немесе пікір. Ол басқа адамның айтқан сөзіне, пікіріне немесе әрекетіне дереу берілген жауап түрінде болады. Реплика көбінесе пікірталас немесе сұхбаттарда пайдаланылады.
Негізгі сипаттамалары:
- Қысқалық және нақтылық: Реплика өзінің қысқалығымен және нақты мазмұнымен ерекшеленеді.
- Тікелей жауап: Бір адамның немесе топтың пікіріне немесе іс-әрекетіне дереу айтылған жауап болып табылады.
- Пікірталасқа қатысу: Реплика көбінесе пікірталас немесе талқылау барысында қолданылады.
Мысал: Егер бір саясаткер экономикалық реформалар туралы айтса, оған басқа саясаткер қарсылық білдіріп, қысқа әрі нақты пікір (реплика) айта алады.
- Шолу – белгілі бір тақырып, мәселе немесе оқиға туралы жан-жақты талдау жасау. Шолу материалында автор мәселені түрлі қырынан қарастырып, жалпы қорытынды немесе пікір ұсынады.
Негізгі сипаттамалары:
- Толық қамту: Шолу жанрында белгілі бір тақырып немесе мәселе тереңінен қарастырылады.
- Әртүрлі көзқарастар: Автор көпшілік пікірлер мен деректерді салыстыра отырып, жалпы көрініс береді.
- Талдау мен салыстыру: Шолу жазғанда оқиғалар мен фактілер салыстырылады, және әртүрлі көзқарастар мен тұжырымдар ұсынылады.
Мысал: Экономикалық дағдарыс туралы шолу, онда сарапшылардың пікірлері, статистика және болжамдар беріледі.
- Саяси портрет – белгілі бір саяси тұлғаның немесе қайраткердің бейнесін ашып көрсету. Бұл жанрда адамның саяси көзқарастары, оның өмір жолы, қоғамдағы орны және әрекеттері талданады.
Негізгі сипаттамалары:
- Тұлғаның толық бейнесі: Саяси портретте адамның өмірі, саяси қызметі, көзқарастары мен жеке қасиеттері кеңінен ашылады.
- Талдау және контекст: Автор сол тұлғаның саяси қызметі мен қоғамдағы орнына талдау жасап, оның ықпалын, шешімдерін және саяси әрекеттерін түсіндіреді.
- Объективтілік: Жанрдың басты міндеті – тұлғаны объективті түрде көрсету, бірақ кейде автордың жеке пікірлері де қосылуы мүмкін.
Мысал: Президенттің саяси портреті, онда оның саяси карьерасы, шешімдері мен еліміздегі өзгерістерге әсері сипатталады.
- Фельетон – сатиралық, өткір және юморлық жанр. Бұл жанр қоғамдағы кемшіліктерді, саясаттағы келеңсіздіктерді немесе әлеуметтік мәселелерді өткір әрі сынға алатын шығармалардан тұрады.
Негізгі сипаттамалары:
- Сатиралық және юморлық: Фельетонда көбінесе қоғамның кемшіліктері әзіл-қалжың түрінде сынайды.
- Қоғамдық сын: Жанр қоғамдағы әлеуметтік, саяси немесе мәдени мәселелерді өткір әрі сын көзқараспен көрсетеді.
- Әзіл мен өткірлік: Фельетондарда қолданылатын тіл өткір, сарказм мен иронияға толы болады.
Мысал: Қоғамдағы парақорлықты, бюрократияны, саяси көшбасшылардың қателіктерін фельетон түрінде әзілмен суреттеу.
- Суреттеме – оқиғаны немесе құбылысты жан-жақты әрі көркем түрде сипаттайтын жанр. Бұл жанрда автор нақты бір оқиға немесе жағдайды егжей-тегжейлі суреттеп, оқырманға оның атмосферасын жеткізеді.
Негізгі сипаттамалары:
- Көркемдік стиль: Суреттеме көбінесе әдеби тілмен жазылады, автор оқиғаға тән сезімдер мен көріністерді суреттейді.
- Жан-жақты сипаттау: Оқиға немесе адам бірнеше қырынан, әртүрлі аспектілерде сипатталады.
- Эмоционалдық әсер: Суреттеме оқырманға терең эмоционалдық әсер етуге тырысады.
Мысал: Туған жердің табиғатын, ауыл өмірін немесе белгілі бір адамдардың мінез-құлқын жан-жақты суреттеу.
Бұл жанрлардың журналистика саласына берер қызметі өте көп.Әрі әр студент осы қағидаттарды қолдану арқылы өз жұмыстарын әрі қарай қыздыруына болады. Журналистика жанрларының әрқайсысы өзінің ерекше мақсатын көздейді және ақпаратты түрлі формада, стильде және контексте жеткізуді қамтамасыз етеді. Реплика, шолу, саяси портрет, фельетон және суреттеме – осы жанрлардың әрқайсысы қоғамды, адамдарды және оқиғаларды өз әдісінше сипаттап, талдайды, оқырмандарға неғұрлым толық және қызықты ақпарат ұсынуға бағытталған.
БИСЕМБАЕВА Гульнасип
«Тұран»университеті «Журналистика»
факультетінің 2 курс студенті.
Алматы
Сурет: Қозыбаев университеті.
