Денсаулықты сақтау – әр адамның өз қолында — «Farabi Shakirti» мектеп мұғалімдері мен орта және жоғары оқу орындары оқытушыларына, сала мамандарына, магистранттар мен жасөспірімдерге арналған Республикалық желілік басылым-сайты

Мұхтар Әуезов:

«Денсаулық – табиғаттың берген ең қымбат сыйы,оны қорғау – әр адамның парызы.»

Қазіргі заманда денсаулық – адамның ең үлкен байлығы. Бұл байлықты сақтау және нығайту әркімнің қолында. Алайда жылдам дамып жатқан технологиялар, уақыт тапшылығы және стресстік жағдайлар адамдардың салауатты өмір салтына мән беруін қиындатады. Осындай жағдайда денсаулық сақтау, дұрыс тамақтану және спортпен шұғылдану өмір сүру сапасын арттырудың басты тетіктеріне айналады. Денсаулықты сақтау үшін ең алдымен күнделікті өмірде дұрыс әдеттер қалыптастыру қажет. Дұрыс тамақтану арқылы ағзаға қажетті қоректік заттар мен энергияны жеткілікті мөлшерде жеткізу маңызды. Сонымен қатар, спортпен тұрақты түрде айналысу денені ғана емес, менталдық денсаулықты да нығайтады.Заманауи қоғамда стрессті басқару және психологиялық тепе-теңдікті сақтау да аса маңызды.

Бұл үшін медитация, демалу әдістері немесе сүйікті хобби арқылы күнделікті күйзелісті жеңілдетуге болады. Осылайша, денсаулыққа жан-жақты көңіл бөлу арқылы әр адам ұзақ әрі сапалы өмір сүруге қол жеткізе алады. Денсаулықты нығайту үшін кешенді тәсіл қажет. Бұл дегеніміз – физикалық, психологиялық және әлеуметтік денсаулықты бірдей назарда ұстау. Физикалық денсаулық үшін спорттың рөлі ерекше. Жаттығулар ағзаның төзімділігін арттырып, жүрек-қантамыр жүйесін нығайтады, ал таза ауада серуендеу иммунитетті күшейтеді. Дұрыс тамақтану да маңызды рөл атқарады. Қазіргі заманда тез дайындалатын тағамдар мен өңделген өнімдер жиі қолданылады, бірақ олар ағзаға қажетті дәрумендер мен минералдардың жетіспеушілігін тудырады. Сондықтан табиғи өнімдерді, көкөніс пен жеміс-жидектерді көбірек тұтыну, суды жеткілікті мөлшерде ішу – денсаулыққа пайдалы әдеттердің бірі.

Психологиялық денсаулықты сақтау үшін эмоциялық тепе-теңдік қажет. Жұмыс пен демалыс арасындағы баланс, хобби, медитация және отбасымен, достармен қарым-қатынас стресстен арылуға көмектеседі. Қазіргі уақытта менталдық денсаулықты сақтау денсаулық сақтау жүйесінің ажырамас бөлігіне айналып отыр. Денсаулыққа деген саналы көзқарас – тек өз өміріңізді жақсарту ғана емес, сонымен қатар жақындарыңызға, айналаңыздағы адамдарға қамқорлық таныту. Қоғам болып денсаулық мәдениетін қалыптастырған кезде ғана біз ұзақ, сапалы және бақытты өмір сүруге қол жеткізе аламыз.

Спорт – салауатты өмір салтының маңызды бөлігі. Ол адамның дене шынығуын ғана емес, сонымен қатар психологиялық және әлеуметтік жағдайын жақсартатын бірегей құрал. Қазіргі заманда спорттың өмір салтына тигізетін оң әсері ерекше назар аударуды талап етеді. Спортпен тұрақты түрде айналысу физикалық денсаулыққа оң әсер етеді. Жаттығулар жүрек-қантамыр жүйесін нығайтып, бұлшық еттерді күшейтеді, дене икемділігін арттырады және созылмалы аурулардың алдын алады. Сондай-ақ, физикалық белсенділік ағзадағы метаболизм процестерін жақсартады, артық салмақтан арылуға көмектеседі және иммундық жүйені нығайтады.

Спорт тек денені шынықтырып қана қоймай, менталдық денсаулықты да жақсартады. Жаттығу кезінде ағзада “бақыт гормондары” деп аталатын эндорфиндер бөлінеді, бұл көңіл күйді көтереді және күйзеліс деңгейін төмендетеді. Сондай-ақ, спорт адамға өзін-өзі бағалау сезімін арттыруға, мақсат қою және оған жету қабілетін дамытуға көмектеседі. Командалық спорт түрлері адамдардың бір-бірімен қарым-қатынас орнату дағдыларын жақсартады, ұжымдық жұмысқа бейімдейді және жаңа таныстықтар құруға мүмкіндік береді. Бұл әлеуметтік ортаға белсенді қатысу арқылы адамға өзін қоғамның маңызды бөлігі ретінде сезінуге мүмкіндік береді.

Спортпен айналысу – ұзақ және сапалы өмір сүрудің негіздерінің бірі. Белсенді өмір салтын ұстанатын адамдардың энергиясы мол, физикалық және ақыл-ой жұмысын орындау қабілеті жоғары болады. Сонымен қатар, олар қартаю процестерін баяулатып, денсаулығын ұзақ уақыт бойы сақтай алады. Спорт адамның күнделікті өмірінің ажырамас бөлігіне айналуы тиіс. Ол тек денсаулықты нығайтып қана қоймай, өмірге деген құлшынысты арттырады, тұлғалық дамуға ықпал етеді және қоғамда өз орнын табуға көмектеседі. Спортпен шұғылдану – бұл тек жеке таңдау емес, ұзақ әрі бақытты өмірдің кілті.

Сонымен қатар спортпен шұғылданып, дұрыс тамақтану міндетті. Дұрыс тамақтану – бұл тек тамақ жеу емес, ағзаға қажетті қоректік заттарды жеткізіп, оны денсаулығымызды нығайту үшін тиімді пайдалану. Әрбір адам үшін дұрыс тамақтану ұғымы әртүрлі болуы мүмкін, бірақ оның негізінде барлық организмге қажетті барлық макро- және микроэлементтерді жеткізу жатыр. Бұл денсаулықты сақтау мен нығайтудың ең басты шарттарының бірі. Тамақтанудағы басты қағида – барлық қажетті қоректік заттарды қамтамасыз ету. Бұл белоктар, майлар, көмірсулар, дәрумендер, минералдар мен талшықтар. Әрбір тамақтану кезінде бұл элементтер тең мөлшерде болуы тиіс. Жасанды қоспалар мен консерванттары бар тағамдардан аулақ болу керек. Мүмкіндігінше, жемістер мен көкөністерді, табиғи ет және балық өнімдерін тұтынған жөн. Майлы тағамдар мен тәттілердің құрамында калория көп, бірақ оларда қажетті қоректік заттар аз. Бұл тағамдарды шектеу денсаулықты сақтауға көмектеседі.

Тамақтанумен қатар су ішу керек. Су ағзаның дұрыс жұмыс істеуі үшін өте маңызды. Күніне кем дегенде 1,5-2 литр су ішу керек, өйткені су ағзадағы барлық биохимиялық процестерді реттейді. Су ағзадағы жылуды реттеуге көмектеседі. Ол терлеу мен тыныс алу арқылы дененің қалыпты температурасын ұстап тұрады. Ол ағзадағы барлық биохимиялық процестердің орын алуын қамтамасыз етеді. Тамақтың асқазан мен ішек арқылы өтуі, қоректік заттардың сіңірілуі және уытты заттардың шығарылуы суға тәуелді процесс болып табылады.

Қорытындылай келе дұрыс тамақтанбау адам ағзасына үлкен зиян тигізеді және әртүрлі денсаулық проблемаларына әкелуі мүмкін. Артық салмақ, жүрек-қантамыр аурулары, асқазан-ішек жолдары аурулары, қант диабеті және психологиялық мәселелер – бұл дұрыс тамақтанбаудың тек бір бөлігі ғана. Осылайша, дұрыс тамақтану – денсаулықты сақтау мен ұзақ әрі сапалы өмір сүрудің негізі. Салауатты әрі теңгерімді тамақтану ағзаның барлық жүйелерінің дұрыс жұмыс істеуін қамтамасыз етіп, аурулардың алдын алады. Сондықтан әр адам өз тамақтану әдеттерін өзгертіп, табиғи және қоректік құндылығы жоғары тағамдарды тұтынуға мән беруі қажет. Денсаулықты сақтау – бұл біздің өз қолымызда, және дұрыс тамақтану осы бағыттағы маңызды қадам болып табылады. Дұрыс тамақтанбау түрлі ауруларға, артық салмаққа, жүрек-қантамыр және асқазан-ішек жолдары ауруларына әкелуі мүмкін. Сондықтан салауатты әрі теңгерімді тамақтану – өмір сүру сапасын арттыруға және түрлі аурулардың алдын алуға мүмкіндік береді. Салауатты өмір салтын сақтау.

ТЕМИРХАНОВА Арайлым