Мектеп – білімнің қайнары

Бала оқытып, болашаққа заман талабына жауап бере алатын шәкірттен білікті, кәсіби маман иесін қалыптастыруда мектепті бөлуге болмайды. Мемлекеттік мектеп те, жекеменшік мектеп те еліміздің «Білім туралы» Заңын басшылыққа ала отырып, мақсаты — жүрегі ізгілік нұрына бөлген Қазақстанның патриотын тәрбиелеп, қатарға қосу. Бүгінде мемлекеттік – жекеменшік әріптестік негізінде құрылған мектеп мегаполистердегі мектеп жасындағы бала санының көбеюіне байланысты орын тапшылығын шешудің тиімді жолының бірі. Республика бойынша, ресми дерекке сүйенсек, жеке мектептер 500 – ден асқан. Яғни, ата-аналар мейлінше баласын жекеменшік мектепте оқытуға ниетті. Мектеп қатарының көбеюі – жылда мектепке бірінші сыныпқа келетін бала санының өсуімен байланысты. Бүгін, жекеменшік мектеп тек ірі қалаларда ғана емес, аудан орталықтарында да бала оқытып, дарынды балалар қатарын толықтыруда.

Сөзімізді әрі қарай жалғастырып, Қаскелең  «KурсАnt Shool» мектебінің директоры —ТОҚТАРБЕКОВ Оралбек Съезбекұлымен сұхбаттастық.

—Оралбек Съезбекұлы, мектеппен танысуымызға дәнекер болған биылғы мектеп түлегі жас тілшіміз, Қазақ – Американ университетінің І – курс студенті Арайлым Узақбай. Арайлымға жас тілші куәлігін тапсыруға келгенде, мектептің техникалық базасының жабдықталуын, оқушылардың жетістігінен хабардар болдық. Соған қарамастан, мектепті мемлекеттік, жекеменшік деп бөліп, шәкірттер көңіліне қаяу түсіруге бола ма?

—Қайырлы күн! Сәлеметсіздер ме! Сұхбатымыз Ата заңымыз — Конституциямыздың 30 жылдығы қарсаңында өрбігелі отыр. Осы сәтте барлық қазақстандықтарды Конституция күнімен құттықтаймыз!

Білім алу – барша қазақ елі ұл-қыздарының ортақ міндеті. Жекеменшік мектептің ашылуы шәкірттерге сапалы, жаңа заман талабына лайық білім беру сұранысына ие болып отыр деп білемін. Мұның басты себебі, жыл өткен сайын елдің демографиялық өсімінің жоғарылап, жас отбасында мектеп жасындағы балалар саны да артуда. Сол себепті, әр жаңа оқу жылында мектепке баратын оқушылардың да қатары артып, қала мен ауыл мектептері екі және үш ауысымда бала оқытуда. Бұл – көптеген ата-ана үшін ғана емес, оқушыға да қолайсыз. Әсіресе, 9 бен 11 – сыныпты бітіретін ұл-қыздардың қабілетін дамытуға қолайсыздық туғызады. Сондықтан, мемлекет қолдауымен жекеменшік мектептер біртіндеп бала саны көп Астана, Алматы мен Шымкент мегаполистері мен облыс орталықтарында ашылуда. Кейінгі жылдары көші-қонға байланысты айталық, Қаскелеңдей оқушы саны салыстырмалы түрде көп ауылда жекеменшік мектептің ашылуы қажеттіліктен туындаған мәселе.

Сондықтан, ата-аналардың таңдауымен жекеменшік мектепке келетін балалар саны да жылдан жылға артуда. Бұл ата-аналардың таңдауы. Бұдан шәкірттерді жалпы білім беретін және жекеменшік мектептің оқушысы деп бөлуге болмайтынын ескертемін. Әйтсе де жекеменшік мектептің артықшылықтары бар. Ең алдымен, сыныптағы бала санының жалпы білім беретін мектепке қарағанда екі – үш есе аз болуы. Аз оқушымен сабақ өтудің тиімділігі жоғары.  Оқушы да жеке пәндер бойынша білім алуда қабілетін  толық  игере алады. Ұстаз да шәкіртке білім бере отырып, оның білімге құштарлығының артуына, сабақ кезінде уақытын оқушымен жұмыс істеуге көбірек бөлуіне уақыт табады. Сондай-ақ, біздің мектеп оқушылары еркін, креативті, бастамашыл, мектепішілік шаралардан тартынбайтын жеке тұлға болып қалыптасып келеді.

—Мектептің ашылуына қолдау көрсетіп, Қаскелеңнің балаларын жинау идеясы кімдікі? Сіз басқарып келе жатқан мектепті шәкіртпен толықтырып, білікті маман жинау қиындықтар кездесті ме? Ұстаз бен шәкірт қалай қабылданады?

—«KурсАant Shool» 2017 жылы ашылды, тұрғындар саны жағынан еліміз бойынша халқы тығыз орналасқан мекен — Қаскелең қаласы. Бүгінгі таңда Қарасай ауданы бойынша 90 мыңнан астам оқушы мектепке барады. Оның ішінде 10 -11-сынып оқушылары 11 мыңнан асады. Бұл оқушылар тікелей біздің аудитория. Сәйкесінше, соншама оқушыны ҰБТ- ға тереңдетіп дайындайтын, олардың келешігіне жарқын жол ашып, шетелде жоғары білім алуға  мүмкіндік беретін,   бағыт – бағдар көрсететін бір жоғары мектептің ашылуы шарт еді.  Өкінішке орай, ондай білім беру мекемесі болмады. 2017 жылы білім беру орталығы болып құрылдық, 2021 жылы мектеп болып білім көкжиегіне қанат қақтық. «KурсАnt Shool» мектебінің ашылуы Қарасай ауданы жоғары сынып оқушыларына серпіліс берді, білім алуға деген құлшынысын арттыруға себепші болды деп ұялмай айта аламын.

Мектептің ашылуына екі маңызды идея негіз болды. Алғашқысы  оқушы саны көп ауылдық жерлерде осындай мектептің болмауы, екіншісі ауыл балаларының білімін қала мектебі оқушыларына теңестіруге дәнекер болу. Олай болатыны, ауыл мен қала мектептері оқушыларының білімі сарапқа салынғанда, ауыл мектебі оқушысының білім деңгейі сәйкес келмей қалатыны жасырын емес. Жетелей білсе, ауылдық елді мекенде талапты, талантты, дарынды балалар өте көп. Соған қарамастан, білім додасында білім деңгейін қала баласымен салыстырғанда қалып кетіп отырды. Біздің мақсатымыз ортадағы осы бір айырмашылықты мейлінше азайтып, ауыл  балаларына жан-жақты білім алу  еркіндігіне мүмкіндік беру болды.

Қарасай ауданында шәкірт жинауда қиындық туындамайды. Білікті, бүгінгі жаңа технологияларды меңгеріп, бала оқытатын ұстаз жинау мәселесі туындаған. Қай сала болса да кәсіби маман табу қиын мәселе. Осы кезге дейін ұстаз тапшылығы болды. Ауылдық жер болғандықтан, біліктілігі жоғары мұғалімдер Алматыға  көшіп кеткен. Тәжірибесі бар, кәсіби деңгейі жоғары мұғалімдер өз мектептерінде орнығып қалғандықтан, олар  мектебімізге келмеді. Сол себепті, ұстаз жетіспеушілігін жолға қоюдың тиімді жолын таптық. Алғаш мектеп бітіріп, педагогика мамандығын таңдап, ЖОО орнына түскен өз студенттерімізді бала оқытуға шақырдық. Ассисент, куратор ретінде І-ІІ курста тәжірибе жинады,  ІІІ-ІV курста сабақ беруге машықтана бастады.

Мектебімізге келіп, білім алуға ниеттен кез келген оқушыны қабылдап, бір ай көлемінде жан-жақтылығын қадағалаймыз. Тәртібі жақсы, ынтасы бар талпынып тұрған оқушы болса, еш кедергісіз қабылданады. Ұстаз да үш деңгейлі шарт бойынша қабілеті мен біліктілігін көрсететін тест тапсырады, әңгімелесуден өтеді. Сабақ беру тәжірибесі тексеріледі. Қазіргі кезде мектебімізге алғаш ұстаз болып орналасқан ұстаздың шәкірттері 24-25 жастағы азаматтар өзі білім алған мектебіне келіп, бала оқытуда.

—Білімді шәкірт – білікті ұстаздың еңбегінің жемісі. Жетістікке жету үшін ең алдымен материалдық базаның жабдықталуы мықты болуы керек. Бар мүмкіндікті тиімді пайдаланғанда, жетістікке қол жетіп, нәтижесі болады. «KursantShoolдың» жетістіктерімен бөлісе отырсаңыз.

—«KурсАnt Shool» мектебі оқушыларының жетістігі ең алдымен ҰБТ нәтижесімен өлшенеді. Соңғы үш жылда Қарасай ауданы бойынша  10 оқушы тесттен жоғары балл алса, кемінде 9 – і біздің мектептің түлегі.  Соның ішінде ауданда біздің мектептің оқушысы Құдайберген Айнұр ҰБТ – ден 139 балл жинап, рекорд орнатты. Сол нәтиже әлі күнге дейін жалғасып келеді. Аудан бойынша ҰБТ – да жоғары балл жинаған нәтиже біздің түлектерлің үлесінде болды. Былтырғы оқу жылы 10 шәкірт 130 балл жинаса, жиырмадан астамы – 120 балмен білім деңгейінің жоғарылығын көрсетті. Мектеп оқушылардың білім сапасының орташа деңгейі 90 балға жетті. ЖОО мемлекеттік грантын түлектердің 84 пайызы иеленді. Әкімшілік, жекеменшік грантын иеленген түлектерді қосқанда, мектеп түлектерінің 90 пайызы грант иегері атанды.

Екінші бағыт – оқушыларды пән олимпиадаларына дайындаймыз. Мектебіміз аудандағы ең үздік олимпиадалық мектептің бірі. Өткен оқу жылы

15 оқушы аудандық олимпиадаға қатысып, жүлделі орынға ие болды. 3 оқушы І орын иеленді, облыстық олипиадаға 3 оқушы қатысып, оның

біреуі  чемпион болып оралды. Республикалық олимпиадаға ауыл мектептері секциясы бойынша қатысқан оқушымыз Республикалық математика пәні бойынша чемпион атағын жеңіп алды. Мектеп түлектері Малаазия, Түркия, Корея мен Еуропаның үздік Университеттерінің грантын жеңіп алып, оқып жатқан түлектерімізбен мақтанамыз.  Сонымен бірге еліміздің таңдаулы ЖОО әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, Сүлеймен Демирел атындағы Университеттерінің ішкі грантына ие болған түлектерімізді кейінгі шәкірттерге үлгі етіп айтамыз.

Үшінші бағытымыз – мемлекеттік грант иелене алмай қалған түлектерімізді ынталандырып, еліміздің беделді 4 Университеттерімен меморандум жасасқанбыз. Атап айтқанда, біздің басты серіктесіміз — SDU, Қазақ – Американ Университеті, Халық шаруашылығы, басқа да  Университеттердің ішкі грантымен білім алуда. Соның ішінде KAУ – да білім алатын түлектеріміз көптеп саналады.

   Жас тілші Арайлым Узакбай мен жетекшісі —Сәулімбай Айғаным

—Жекеменшік  мектептің тірегі – ата-ана. Сіздің мектеп оқушыларының жетістігін тыңдай отыра, ата-аналардың жекеменшік мектепке деген ынтасының артып келе жатқанын байқадық.  

—Жекеменшік мектепті тірегі — ата-ана. Неге ата-ана баласын жекеменшік мектепке әкеледі? Жалпы білім беретін мектептерде білім беру мен тәрбиелеудің нашарлығынан емес, сыныптағы оқушы санының шамадан тыс көп болуынан, мысалы бір сыныпта бала саны кей мектептерде 40 – тан асып кетеді. Мұғалім қаншалықты білікті болмасын, бір сыныптағы осынша оқушыны қырық бес минөтте игере алмайды. Оқушы санының

көптігіне мектептегі сыныптың іші бейімделмегендіктен екі, кейбір мектепте үш                ауысымның болуы. Бұл ата-анаға ғана емес, әсіресе үшінші ауысымнан шығатын балаға өте қолайсыз. Үшіншіден, тұрғылықты мекенжайға байланысты жаңадан келген, соның ішінде пәтер жалдап тұратын ата-ана үшін мектепте бала санының толып қалуына байланысты басқа мектепке ауысуы себепті ата-ана ұл-қызын жекеменшік мектепте оқытқанды жөн санайды.

Тағы бір тоқтала кететін жайт – қазіргі таңда мектеп оқушылары арасында буллинг мәселесінің ұлғая бастағаны. Оқушылар кейінгі кезде зорлық – зомбылыққа көп ұшырап жатқаны белгілі. Оқушысы көп мектепте мұндай бұзақылықты қадағалау қиын, ал жекеменшік мектепте бала санына байланысты жеке қадағалаудың мүмкіншліігі жоғары.

—Мектептегі жас ұстаздардың кәсіби біліктілігі, ғылыми дәрежесі қандай? Жас мұғалімдердің  орнығуына қандай қолдау көрсетілуде. Кадр тапшылығы, оның бір орында тұрақтамай, жиі ауысып отыруы – білім сапасына әсер ететіні шындық.

—«Ұстаз болу – жүректің  батырлығы» — деген ақын Ғафу Қайырбеков ағамыздың өлең жолдары біздің мектептің жас ұстаздарына бағытталғандай. Бірінен бірі өткен іскер, бүгінгі оқу бағдарламаларын игеріп жандүниесімен бала оқытуға ниеттенген жастар. Ұстаздық етудегі басты талап – тәжірибелі болу емес, тәжірибе алдағы жылдары да қалыптасатын әдіс. Ұстаз мамандығын таңдаған әрбір жастың мектепте балаға деген ықыласы, шәкіртінің ынтасын жігерлендіре білу. Бала сабақ оқымайды дейді, бала сабақ оқығысы келмегендіктен емес, мұғалімнің назарынан тыс қала бергендіктен, мұғалімнің көңіл бөлмеуінен сабағы нашар болады деп өз жеке пікірімді білдіремін. Мектебіміздің ұстаздары жас болғанына қарамастан аз ғана уақыт ішінде жоғарыда атап өткен жетістікке жеттік. Кәсібіи біліктілігін арттыра отырып, мектептің жас педаггтары бала оқытуда шеберліктерін шыңдай түсетіні сөзсіз. Білім сапасының стандартқа сай болуы – мектеп – ата-ана мен ұстаздың бірлескен ынтымағының нәтижесі.

—Мектеп мақтанышы – шәкірттердің жаһандық трендке айналған білім платформаларында ғылыми жоба байқауларына қатысуда. Осы тұрғыдан алғанда, дараланған оқушыларды атап өтсеңіз.

—Оқушыны шыңдайтын білім платформалары – ғылыми жоба байқаулары, пән олимпиадалары, өнер мен спорт жарыстары. SDU тарапынан өткізілетін At Hub – тарға, республикалық және халықаралық олимпиадаларда топ жарған оқушыларымыз бар. Университет ұйымдастырған ішкі шығармашылық байқауына белсенді қатысып келе жатқан оқушыларымызды атаймыз. Өткен оқу жылы Ташкент қаласында өткізілген балалар мен жасөспірімдер арасындағы халықаралық музыка байқауына қатысқан оқушыларымыз Айя Валиханова мен Альмухамед Қаптагаев есімді оқушы математика олимпиадасына қатысты. Екі шәкіртіміз де І орын орын иеленді. Алдағы жаңа оқу жылынан бастап, дарынды шәкірттерімізді одан әрі дамыта бермекпіз.

—Әңгімеңізге рақмет! Алдағы уақытта білім жетістігінің биігінен көрінулеріңізге тілектеспіз.

Сұхбаттасқан: Ж.Кучукова,

                          Бас редактор