Қоғамдық денсаулық және дұрыс тамақтану

«Денсаулық — адамға берілген сыйлық, оны сақтау — өмірдің басты мақсаты.»

Шәкірім Құдайбердіұлы

Денсаулық-адамның ең басты байлығы. Қазіргі заманда адамның денсаулығын сақтау, нығайту және оны дұрыс деңгейде ұстау мәселесі өте маңызды. Адам денсаулығын сақтау үшін көптеген факторлар бар, олар дұрыс тамақтану, физикалық белсенділік және психологиялық жағдайды қадағалау болып табылады. Бұл барлық аспектілер өмір сапасына және ұзақ өмір сүруге ықпал етеді. Сондықтан денсаулықты сақтаудың негізі болып дұрыс тамақтану мен спортқа көңіл бөлу, жалпы денсаулықты сақтау жүйесін қалыптастыру табылады.

Денсаулықты сақтау – бұл тек аурулардың алдын алу ғана емес, адамның жалпы өмір сүру сапасының жақсаруын қамтамасыз ететін кешенді процесс. Оның ішінде дұрыс тамақтанудың маңызы ерекше. Ағза қажетті қоректік заттарды алу үшін дұрыс тамақтану қажет. Бұл тағамдар белоктар, майлар, көмірсулар, минералдар мен дәрумендерден тұрады. Дұрыс тамақтану адамды түрлі аурулардан сақтап, оның физикалық және психологиялық жағдайын жақсартады.

Қазіргі заманғы әлемде адамдар көбінесе фастфуд пен дайын тағамдарға үйреніп алған. Мұндай тағамдар ағзаға қажет қоректік заттарды жеткізбейді, оның орнына зиянды майлар мен қантты көп мөлшерде қабылдайды. Бұл өз кезегінде жүрек-қан тамырлары ауруларына, қант диабетіне және басқа да ауруларға әкелуі мүмкін. Сондықтан дұрыс тамақтану дегеніміз тек дәмді әрі қуатты тағамдармен шектелмейді, ол – ағзаның қажеттіліктеріне сәйкес, теңдестірілген және табиғи өнімдерден тұратын тағамдармен қамтамасыз ету болып табылады.

Адам ағзасы өзінің барлық функцияларын дұрыс орындау үшін тек белгілі бір тағам түрлерін ғана емес, олардың арасындағы тепе-теңдікті де сақтау керек. Мысалы, майлар, көмірсулар мен белоктар дұрыс мөлшерде болуы қажет. Әсіресе, көкөністер мен жемістерді көп тұтыну ағзаға қажетті дәрумендер мен минералдарды береді. Жаңғақтар, сүт өнімдері мен балықтар маңызды майларды қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, ұйқыға да үлкен мән берілуі керек. Ұйқының жеткіліксіздігі, тамақтанудың дұрыс болмауы, алкоголь мен темекіге әуестік – бұл барлық факторлар ағзаның әлсіреуіне, түрлі ауруларға алып келуі мүмкін.

Көптеген ғылыми зерттеулер дұрыс тамақтанудың ағза үшін қаншалықты маңызды екенін дәлелдеді. Мысалы, адамдар жиі көкөністерді, жемістерді, бұршақтар мен тұқымдарды аз тұтынады, алайда олар ағзаның дұрыс жұмыс істеуі үшін өте қажет. Сондықтан дұрыс тамақтану әдеттерін қалыптастыру, өз рационын әртараптандыру маңызды.

Денсаулықты сақтау мен спорттың рөлі туралы айтатын болсақ, спорт денсаулықты сақтау және нығайтудың басты жолдарының бірі болып табылады. Спортпен айналысу адам денесінің барлық жүйелерін нығайтады, жүрек-қан тамырлары жүйесінің жұмысын жақсартады, иммунитетті күшейтеді. Сонымен қатар, спорт әрқашан көңіл-күйді көтеріп, психологиялық денсаулықты жақсартады. Спорт кезінде ағза эндорфиндер мен серотониндер шығарады, бұл адамның өзін жақсы сезінуіне ықпал етеді.

Дене шынықтыру, жүгіру, жүзу, спортзалға бару немесе командалық ойындарға қатысу сияқты белсенділіктер адамға қуат береді. Спортпен тұрақты түрде айналысқан адам өзінің физикалық жағдайын сақтап қана қоймай, сондай-ақ стрессті жеңілдетіп, ойлау қабілетін жақсартады. Жаттығулар кезінде ағза қан айналымын жақсартады, қан қысымы реттеледі, бұл ағзаға күш-қуат береді.

Бұған қоса, спорт адамның ұйқысының сапасын жақсартады. Белсенді дене жаттығулары ұйқыны тереңдетеді, бұл өз кезегінде ағзаның қалпына келуіне және жақсы көңіл-күйдің сақталуына ықпал етеді. Спорт – бұл тек дененің ғана емес, сонымен бірге ақыл-ойдың да шынығуы. Сондықтан спорт – денсаулықты сақтаудың, дене және психикалық жағдайды жақсартудың аса маңызды жолы.

Спорттың тағы бір маңызды аспектісі – оны түрлі жастағы адамдардың өздеріне ыңғайлы түрде жасай алатындығы. Спорттың әр түрі бар: жеңіл атлетика, футбол, волейбол, жүзу, фитнес, йога, пилатес және тағы басқа. Әр адам өзіне ұнайтын спорт түрін таңдап, онымен айналыса алады. Мысалы, егер адам жүгіруді жақсы көретін болса, онда ол күнделікті жеңіл жаттығуларды жасап, өз денсаулығын жақсарта алады. Егер адам физикалық тұрғыдан белсенді болмаса, ол йога немесе пилатес сияқты жұмсақ жаттығуларды таңдай алады. Қалай болғанда да, спортты өмір салтына енгізу денсаулықты нығайтады.

Өмір салтының әсері. Өмір салты – адамның күнделікті әрекеттері, әдеттері мен таңдауларынан тұратын жүйе. Бұл жүйе адамның денсаулығына тікелей әсер етеді. Дұрыс өмір салтын ұстанған адам ұзақ әрі сапалы өмір сүре алады. Өмір салтының дұрыс болуы үшін дұрыс тамақтану мен спортпен айналысумен қатар, ұйқының сапасын жақсарту, стресс деңгейін бақылау, теріс әдеттерден аулақ болу маңызды.

Ұйқы – бұл денсаулықтың тағы бір маңызды құрамдас бөлігі. Таза, жайлы ортада жақсы ұйықтау ағзаның жұмысын қалпына келтіреді, жүйке жүйесін тынықтырады, энергияны толық қалпына келтіреді. Ұйқының болмауы немесе жеткіліксіз болуы адамның денсаулығына кері әсер етеді. Ол адамның көңіл-күйін бұзып, шаршауға әкеледі. Ұйқының жеткіліксіздігі ағзаның иммунитетін төмендетіп, түрлі ауруларға шалдығу мүмкіндігін арттырады. Сондықтан жақсы ұйқы – денсаулықтың бірден-бір кепілі.

Күйзелістен арылу да өте маңызды. Заманауи өмірдің қарқынды қарқыны мен ақпараттың ағымы адамды жиі күйзеліске ұшыратады. Бұл ағзаға теріс әсер етеді. Стрессті басқару әдістері ретінде медитация, тыныс алу жаттығулары, табиғатта серуендеу және шығармашылықпен айналысу сияқты әдістерді қолдануға болады.

Қоғамдық денсаулықты сақтау және жеке жауапкершілік. Қоғамдық денсаулық сақтау тек бір адамның ғана емес, бүкіл қоғамның міндеті. Денсаулық сақтау жүйесін дамыту, салауатты өмір салтын насихаттау, халыққа дұрыс тамақтанудың маңыздылығын түсіндіру мемлекет тарапынан маңызды шаралардың бірі болып табылады. Қоғамдық денсаулықты сақтау үшін мемлекет түрлі әлеуметтік бағдарламалар енгізіп, халықтың денсаулығына көңіл бөлуі керек.

Алайда, қоғамдық денсаулық сақтаудың ең басты жауапкершілігі жеке адамның өзіне тиесілі. Әр адам өз денсаулығына жауапты. Дұрыс тамақтану мен спортты өмір салтына енгізу арқылы адам өзінің денсаулығын жақсартып, болашақта түрлі аурулардан сақтана алады. Әрбір адамның денсаулығы – оның өз қолында, сондықтан денсаулықты сақтау, оны жақсарту үшін белсенді болу керек.

Қорытындылай келе, денсаулық сақтау, дұрыс тамақтану мен спорт – адамның өмірін ұзартатын, сапасын арттыратын ең маңызды үш фактор. Адамның дені сау болса, ол оқуда, жұмыста, өмірде табысқа жетеді. Салауатты өмір салтын ұстану – тек жеке адамның емес, бүкіл қоғамның денсаулығына әсер етеді. Денсаулығы мықты ұлт – мықты мемлекет. Сондықтан әрқайсымыз денсаулығымызға жауапкершілікпен қарап, өзіміз үшін де, болашақ ұрпақ үшін де пайдалы өмір салтын таңдауға тиіспіз. Тамақты дұрыс ішіп, спортпен шұғылданып, зиянды әдеттерден аулақ болсақ, өміріміз жарқын әрі мағыналы болмақ. Бүгінгі дұрыс таңдау – ертеңгі жарқын болашақтың кепілі.

АЙДЫНҚЫЗЫ Алина,