Жастар – елдің болашағы — «Farabi Shakirti» мектеп мұғалімдері мен орта және жоғары оқу орындары оқытушыларына, сала мамандарына, магистранттар мен жасөспірімдерге арналған Республикалық желілік басылым-сайты

Қазақстан тәуелсіздігін алғаннан кейін жастар саясаты мемлекеттің даму стратегиясының негізгі бағыттарының бірі болды. Жастар – кез келген елдің болашағы, әрі олардың әлеуетін тиімді пайдалану мемлекеттің экономикалық, әлеуметтік және мәдени дамуына зор әсер етеді. Қазақстанда жастарды қолдау, олардың толыққанды дамуы мен қоғамда өз орнын табуы үшін бірқатар мемлекеттік бағдарламалар мен бастамалар іске қосылды. Алайда, жастар саясатының тиімділігі тек осы бағдарламалардың жүзеге асырылуымен ғана шектелмейді. Оған қоса, қоғамдағы жастарға деген көзқарас, жастардың азаматтық белсенділігі мен олардың өзін-өзі жүзеге асыруы да маңызды рөл атқарады.

Қазақстандағы жастар саясатының басты мақсаты – жастардың әлеуетін толықтай жүзеге асырып, оларды қоғамның дамуына қосуға жағдай жасау. Бұл мақсатты жүзеге асыру үшін білім беру, жұмыспен қамту, әлеуметтік қорғау, мәдени даму және азаматтық белсенділік салаларында көптеген жұмыстар атқарылуда. Бірақ, әрине, бұл бағытта шешуді қажет ететін мәселелер де бар.

Жастардың дамуы мен болашағы көбінесе алған білімдеріне байланысты. Осы себепті Қазақстанда жастарға сапалы білім беру мәселесіне ерекше назар аударылады. Елде жоғары оқу орындарында білім алуға арналған мемлекеттік гранттар мен стипендиялар бар, сондай-ақ, дарынды жастар үшін шетелде білім алу мүмкіндіктері ұсынылады. “Болашақ” бағдарламасы осы бағыттағы ең танымал бастама болып табылады. Бұл бағдарлама шетелде оқуға мүмкіндік беріп, елімізге білікті мамандар мен жаңа идеяларды әкелуді мақсат етеді.

Алайда, білім беру саласында шешілмеген мәселелер бар. Мысалы, қалалар мен ауылдар арасындағы білім сапасы айырмашылығы әлі де сақталып отыр. Қала мектептері мен университеттерінде білім деңгейі жоғары, ал ауылдық жерлерде оқу орындарының жағдайы, материалдық-техникалық базасы төмен болып қалады. Бұл жастардың білім алуында теңсіздікке алып келеді, әсіресе ауылдық мектептер мен колледждердің оқушылары қаладағы оқу орындарымен бәсекелесе алмайды.

Сондай-ақ, жоғары оқу орындары мен еңбек нарығының арасындағы байланыс әлсіз. Кейбір университеттер мен колледждер жастарды нарық талаптарына сәйкес біліммен қамтамасыз ете алмайды. Жоғарыорындарының түлектері жұмысқа орналасу кезінде қиындықтарға тап болады, өйткені олардың білімдері мен дағдылары кейде еңбек нарығының сұраныстарына сәйкес келмейді. Бұл мәселені шешу үшін дуалды білім беру жүйесін дамыту қажет. Дуалды білім беру студенттерге теория мен практика арасындағы байланысты нығайтуға мүмкіндік береді, сол арқылы жұмыс берушілер үшін білікті мамандар даярланады.

Қазақстанда жастар арасындағы жұмыссыздық та маңызды мәселе болып отыр. Жоғары оқу орнын бітірген жастардың бір бөлігі өз мамандықтары бойынша жұмыс таба алмайды. Олардың көпшілігі тәжірибенің жоқтығынан жұмысқа орналасу қиындықтарына ұшырайды. Осы жағдайды шешу үшін мемлекет жастарды жұмыспен қамту бағдарламаларын іске асыруда. Мысалы, “Жастар практикасы” бағдарламасы бойынша жас мамандар белгілі бір мекемелерде жұмыс істеп, тәжірибе жинақтай алады. Бұл бағдарлама арқылы жұмыссыз жүрген жастарға жұмысқа орналасуға мүмкіндік беріледі. Сонымен қатар, “Дипломмен ауылға” бағдарламасы ауылдық жерлерде жұмыс істеуге ынталандырады. Жас мамандарға тұрғын үй, көтерме ақы сияқты жеңілдіктер беріледі, бұл жастардың ауылдық жерлерге көшуін ынталандырады.

Жастардың кәсіпкерлік белсенділігі де маңызды аспект болып табылады. Қазақстанда жастардың өз бизнесін ашуына көмектесетін бағдарламалар бар. “Жас кәсіпкер” бағдарламасы жас кәсіпкерлерге өз ісін бастауға мүмкіндік береді, оларға гранттар мен жеңілдіктер ұсынылады. Алайда, кәсіпкерлікке бет бұрған жастар үшін қиындықтар да бар. Біріншіден, қаржылық қолдаудың тапшылығы, екіншіден, нарықтағы бәсекелестіктің жоғары болуы жастар үшін үлкен кедергі болып табылады. Сонымен қатар, кәсіпкерлер үшін тәуекелдер мен қиындықтар да көп. Алайда, бұл мәселелердің шешімдері бар: жас кәсіпкерлерді қолдаудың қосымша шараларын енгізу, бизнес-инкубаторлар мен кеңес беру орталықтарын ашу сияқты.

Қазақстандағы жастардың әлеуметтік жағдайы да аса маңызды. Жастардың әлеуметтік әл-ауқатының жақсаруы үшін мемлекет бірқатар бағдарламалар ұсынып отыр. Мысалы, “7-20-25” бағдарламасы арқылы жастарға тұрғын үй алу мүмкіндігі беріледі. Бірақ көптеген жастар бастапқы жарнаны жинауда қиындықтарға тап болады. Тұрғын үй мәселесі – қала жастары үшін маңызды мәселе. Осы себепті мемлекет жастарға тұрғын үй алу үшін қолжетімді несие беру шарттарын жеңілдетуді жалғастыруы керек.

Сонымен қатар, жастар арасында денсаулық мәселесі де өзекті болып отыр. Қазіргі жастардың көпшілігі дұрыс тамақтанбаудан, аз қозғалуынан және психологиялық стресс жағдайларынан зардап шегеді. Қазіргі жылдам өмір сүру ырғағы жастардың физикалық және психикалық денсаулығына теріс әсер етеді. Бұл мәселелерді шешу үшін жастарды салауатты өмір салтына үйрететін бағдарламаларды кеңейту қажет. Денсаулықты сақтау үшін спорттық шаралар мен жастардың психологиялық жағдайын жақсартуға бағытталған бағдарламалар ұйымдастырылуы тиіс.

Азаматтық белсенділік жастар саясатының тағы бір маңызды бөлігі болып табылады. Қазіргі жастардың көпшілігі қоғамдағы әлеуметтік мәселелерге бейжай қарайды. Дегенмен, жастар арасында волонтерлік қозғалыс, қайырымдылық шаралары және экологиялық жобаларға қатысу жиі орын алуда. 2020 жыл Қазақстанда “Волонтерлер жылы” болып жарияланды, бұл жастардың қоғамдық өмірге қатысуына зор ықпал етті. Сонымен қатар, әлеуметтік желілер мен интернет арқылы жастардың пікірлерін білдіруге және белсенді болуға мүмкіндіктері кеңейген.

Жастар саясатының тиімділігі көбінесе жастардың азаматтық белсенділігіне байланысты. Сондықтан, мектептерде және жоғары оқу орындарында жастарды қоғамдық жұмыстарға тартуға, олардың азаматтық жауапкершілігін арттыруға бағытталған бағдарламалар қажет. Бұл жастарды тек өз мүдделерімен ғана емес, бүкіл қоғамның мүддесімен де ойлауға ынталандырады.

Қазақстандағы жастар саясаты – мемлекеттің болашағы мен тұрақты дамуы үшін өте маңызды. Жастарды қолдау, олардың дамуына қажетті жағдайлар жасау – еліміздің ұзақ мерзімді даму стратегиясының басты бағыттарының бірі болуы тиіс. Мемлекет жастарға білім алу, жұмысқа орналасу, кәсіпкерлікпен айналысу және қоғамдық өмірге белсене араласу үшін барлық жағдайды жасауға міндетті. Жастар өз кезегінде осы мүмкіндіктерді дұрыс пайдаланып, еліміздің дамуына өз үлесін қосуға дайын болуы керек. Тек осылайша ғана Қазақстанның болашағы жарқын болады.

АЙДЫНҚЫЗЫ Алина,