farabi shakirti shakirti

Total Post: 48

Тіл — ең асыл құндылық

«Бір ұлттың тілінде сол ұлттың жері, тарихы, тұрмысы, мінезі айнадай ашық көрініп тұрады. Қазақ тілінде қазақтың сары сайран даласы, біресе желсіз түндей тымық, біресе құйындай екпінді тарихы, сар далада үдере көшкен тұрмысы, асықпайтын, саспайтын сабырлы мінезі – бәрі көрініп тұр. Қазақтың сар даласы кең, тілі де бай»

Мағжан ЖҰМАБАЕВ

Қазақ тілі — қазақ халқының басты рухани байлығы. Әр халық үшін тіл маңызды құндылық. Біздің ата-бабамыздан қалған баға жетпес мұра. Тілден құдіретті, бағалы қасиет жоқ деп ойлаймын. Жарық дүниеге келген сәби бұл әлемді қай тілмен таныса сол тіл ол адам үшін қымбат. Себебі сол тілмен ой өрісі дамып, көкірегі ашылып, көңілі небір жақсы сезімдерді тұшып, жүрек тұңғиығында сараланады. Себебі сол тілмен алғашқы өмірде нәр беретін нұрлы асыл сөздерді атайды. Сәбидің алғашқы ана-әке, ата-әже деген аяулы сөздері өмірді тану құлшынысының бастамасы. Тіл отбасылық қарым-қатынас қана емес, ол қоғамдық дамудың маңызды сатысы.

Ұлттың болашағы – оның ана тілінде. Елбасы Н.Ә.Назарбаев халықтың болашағы туралы тереңнен толғай отырып «Мемлекеттің ең басты дүниесі тек қана байлық емес, сонымен қатар ана тіліміздің болашағы» деген болатын. Әлемдегі мүйізі қарағайдай елдердің санатына енуді көздеген халықтың басты мақсаты сауатты ұрпақ тәрбиелеу. Сауатты ұрпақ тәрбиелеу дегеніміз, өз ана тілімізде еркінсөйлей алатын, оны терең меңгерген ұрпақ.

Тіл-әрбір ұлттың мақтанышы, жан дүниесінің айнасы. Ол- ең ұлы , тамаша тіл. Қазақ тілі — мемлекеттік тіл
Тіл – оны жасаушы халықтың тарихы, шежіресі, бүкіл өмірінің жаңғырығы мен ізі, арманы мен алдағы үміті, қайғысы мен қуанышы, күллі рухани өмірінің үні болатын болса, осы құндылықтардың бәрін заманнан заманға, адамнан адамға жеткізуші — бүгінгі ұрпақ.

Бүгінгі таңда отбасындағы ұрпақ тәрбиесі- қоғамның бар саласына қатысты мәселе. Өйткені бүгінгі шағын отбасы – ертеңгі үлкен мемлекет. Мемлекеттің тізгіні сенімді адамның қолында болу үшін ұрпаққа саналы білім қажет. Адам көп тіл білгеннен зиян көрмейді Керісінше оның талабы да, талғамы да артады. Бірақ ең басты тұғырда өз ана тілі тұруы керек. Адамның ой-өрісі өз тілінде дамып жетілгенде ғана құндылығы артады. Тіл — әр адамның болмысы. Егер тіл жойылса адам болмысыда жойылады. Сенің қазақ екеніңді айғақтайтын таптырмас дәлел, ол – ана тілің.

Бүгінгі күні қазақ тілінің қолданысына мен де қатты толғанамын. Тіліміздің қолданысының кеңеюі артады деген үмітпен әлі келе жатырмыз. Өкінішке орай, өзге ұлт түгілі өз қазағымыздың қазақша сөйлей алмай тұрғанына іштей қынжыламыз. Егер қазақ қазақ болып өз ана тілінде сөйлемесе, өзге ұлт қазақ тілін қайтсін. Қазақ халқы ұлт болып қалыптасқалы ана тіліміз өмір сүріп келеді. Тілдің иесі – кешегі қазақ, бүгінгі қазақ, ертеңгі болашағы да қазақ ұрпағы. Тіл – өткеннің ұрпаққа қалдырған аманаты, бүгінгі күннің мәртебесі, ертеңгі күннің кепілі. Сондықтан да өз ана тіліміздің қадірін біліп, өз тілімізде дұрыс сөйлесе білу – қаны қазақ баласының бірден – бір міндеті болып табылады. Халықтың мәдени әлеуметтік өмірінде өзіндік мәні бар киелі ұғымТіл – еліміздің іргетасы. Тіл – өлшеусіз қазына, өрісі кең әлем. Тіл – асыл ойдың бұлағы. Кімде-кім қазіргі уақытта ана тілін, өзінің әдебиетін сыйламаса, бағаламаса, оны сауатты, мәдениетті адам деп санауға болмайды.

Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына арнаған алғашқы Жолдауында «Қазақ тілінің мемлекеттік тіл ретіндегі рөлі күшейіп, ұлтаралық қатынас тіліне айналатын кезеңі келеді» деп нық басып айтуы біздің көңілімізді серпілтіп тастағаны рас. Қазіргі жазылып жатқан немесе қолданыста жүрген жаңа заман оқулықтары мен оқу құралдарының мақсаты – тіл үйренушінің тілдік-қатысымдық құзыреттілігін қалыптастыра отырып, көптілді, көпмәдениетті жеке тұлға қалыптастыру. Сондықтан танымдық-лингвомәдениеттанулық оқыту технологиясының құрамына деңгей бойынша айқын, нақты оқыту аясы, сол аяның мазмұнын ашатын тақырып пен тақырыпшалар, жағдаяттар мен тапсырмалар, жаттығулар, кейс-жағдаяттар топтасады. Қазіргі зерттеу парадигмаларының өзгерісі бойынша айтсақ, қатысымдық парадигма тілді сөйлеу әрекеті үстіндегі баланың өз қабілетін көрсету ерекшелігі бойынша танып-білу қажет дейді, басқаша айтқанда, тіл сөйлеу үстінде ашыла түседі дейді. Ал танымдық парадигмада тіл қабылдаумен, түсінумен, таныммен байланысты өзін көрсетуге мүмкіндік алады деп түсіндіреді.

Үш тілде білім беру жобасы негізінен, қазақ тілінің аясында жүзеге асатыны белгілі. Үш тіл білу «Жеті жұрттың тілін біл, жеті түрлі білім біл» деп қазақ мақалы айтқандай, қоғамның интеллектуальдық мүмкіндігінің көтерілуіне, маманның бәсекеге қабілетті, икемделгіш болуына ықпал етеді. Білім беру үрдісінде үш тілді меңгерудің қажеттігі мен үштұғырлы тіл саясатының күн тәртібіне шығу себебі әлемдік ақпараттық кеңістіктің дамуы үшін, еңбек нарығында бәсекеге қабілетті болу үшін, білім алу кеңістігінің біркелкі болуын қамтамасыз ету үшін қажет болуымен түсіндіріледі.

Тілге жан бітіретін де, тілге қуат беретін де, тілдің мәңгілік жасауына себепші де біз, ағайын! Тіл арқылы еңсеміз көтеріліп, тұғырымыз биіктей бермек.

С.Сейфуллин «Кеңсе істерін қазақ тілінде жүргізу керек» атты еңбегінде де тіл мәселесін кеңінен қозғаған. 1923 жылғы 9 маусымдағы мақаласында: «Істі қазақшаға аударуды ауылдан, болыстан, ауданнан бастау керек. Волостной исполкомдарда істі қазақ тілінде жүргізу үшін уездерде соларға кісілер даярлап жіберетін курстар ашылу керек. Ауылдан, болыстан, ауданнан қаладағы мекемелерге қағаз жазғанда ылғи қазақ тілінде жазып отыру керек деген екен. Болашақ тіл жанашыры осындай болуы керек деп ойлаймын.

Қазақстанда өмір сүретін әр азамат елін ойласа, ұлтының рухын ойласа, мемлекеттік тілді дамытуға үлес қосуы қажет. Қазақта «Тіл тас жарады, тас жармаса, бас жарады» деген керемет нақыл сөзде айтылғандай, тілдің құдіретін бүгінгі жас ұрпақ ерте сезінуі керек.Алға қойған ұлы мақсаттары бар, ертеңіне сеніммен қарайтын, жастары алғыр, жаңалыққа жаны құштар, рухы биік ел ғана Мәңгілік ел болып ғасырлар бойы жасайды. Олай болса ата-бабаларымыз салған сара жолдан таймайық, елдігімізбен туған тіліміз мәңгілік жасай берсін!

Жаңа Қазақстандық патриотизм дегеніміздің өзі — Мәңгілік Ел, Мәңгілік тіл! Ол — барша Қазақстан қоғамының осындай ұлы құндылығы. Қазақстанның болашағы қазақ тілінде! Тіл тағдыры — ел тағдыры екенін еш уақытта ұмытпайық!

АМАНЖОЛОВА Тана Тастанқызы,

Нұр-Сұлтан қаласы Алматы ауданы

М.Жүсіп атындағы №57 орта мектебінің

қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

Бала күніміздің естелігі — сүйкімді қуыршақтар

Еңбек етсең арта бермек мәртебең,

Аймағында асатын жан жоқ сеннен.

Жақында Сағи Жиенбаев атындағы Ақтөбе облыстық жасөспірімдер кітапханасында «Қыздар сұлу көрінер өнерімен» атты шеберлік сағаты өтті. Шараның негізгі қонақтары: қылқалам, қолөнер шебері, әрі ұстаз өнер біткеннің бәрі бір адамның құшағына сыймайды демекші, қазіргі таңда білгенінен көбін шәкіртінің бойынан көргісі келетін М.Құсайынов атындағы облыстық дарынды балалар мектеп-интернатының технология пәнінің мұғалімі Бижанова Айгүл Нариманқызы,оның шәкірттері Мерей Болатбай, Айсәуле Шайманова, Дильназ Әділ және Дильназдың анасы ЛәйләӘділова.

«Ата көрген оқ жонар, шеше көрген тон пішер» деген халық даналығын басшылыққа алып, жас ұрпақты тәрбиелеуде, дамытуда, қалыптастыруда халқымыздың ғасырлар бойы қалыптасқан тәрбие құралдарынорнымен пайдалану, бүгінгі күн үшін де ерекше маңызды.Демек,әр өнер шеберінің қолынан шыққан туынды ата-бабадан қалған мол мұрадан нәр алып, жаңа өмірдің жаңа талабына сай болуы керек. Осы тұрғыдан мұғалім ретінде қолөнер технологиясын үйрету барысында шәкірттердің шығармашылық ойлау қабілетін арттырып, жаңа үлгіде жаңа технологияны пайдалана отырып, әдемілікке, сұлулыққа баулып, мамандығын таңдауға ықпал етуге және де өз беттерінше ізденіп шығармашылық жұмыс жасауға жағдай жасап, одан әрі қарай дамытуға мақсат қою бағытында жұмыстанып жүрген технология пәнінің мұғалімі Айгүл Нариманқызы аянбай еңбек етіп келеді.

Жалпы жастайынан өнерді сүйіп өскен Айгүл Нариманқызы өнер жолын таңдаған.Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе мемлекеттік университетінің «Бейнелеу өнер және сызу» пәнінің мұғалім мамандығын тәмамдап, әртүлі салада еңбек еткен. 2018 жылдан бастап М.Құсайынов атындағы облыстық дарынды балалар мектеп интернатының технология пәнінен сабақ беріп келеді. Екі жылдың ішінде жыл сайын өткізіліп тұратынхалықаралық, республикалық, облыстық, қалалық байқауларға, көрмелерге қатысып жүлделі орындармен, сертификаттарға қол жеткізіп келген.

Адамның қиялында шек жоқ. Талғамдары да әр кезде әртүрлі болады ғой,-дейді Айгүл Нариманқызы. Бір күні дәрігер болып жұмыс жасайтын досы«Дәрігер қуыршағын» жасапберуге тапсырыс береді, сол қуыршақты жасау үшін қиялға ерік беріп, көп ойланып алдыменілмекпен тоқуды үйренеді.Солай әртүрлі қуыршақтарды ілмекпен тоқып бірнешеуін сатыпта үлгерген.

«Бірі мен жасап қойған бұйымдарды ұнатса, енді бірі өздерінің сұранысымен келеді. Мен қолымнан келмейді деп айтпаймын. Өйткені оны жасап шыққан соң өзім де бір белесті бағындырғандай боламын. Сол себепті сұраған тапсырыстарын алып, оны жасау жолдарын іздеп, үйреніп, шықпай жатса басынан бастап, бәрібір де жасап шығамын», — дейді шебер. Ғаламтордағы ақыл-кеңестерден бөлек, ол қолөнер шеберлігіне үйрететін кітаптарды оқып отыратынын айтты. Ғаламторда бар нәрсе, кітапта болмауы мүмкін, сондықтан ол қажетті әдебиеттерді кітапханадан алып, оларды да оқып, ізденіп зерттейді екен. Оның пікірінше, ұлтымызға жалын, ұрпағымызға тәлім беріп келе жатқан дәстүрімізді ұмытпай, қазақ деген халықтың патриот ұрпағы болып атын шығара беру – кез келгеніміздің парызымыз. Менің айтқан ойым біреуге жай сөз болып қалар, ал біреулерге қамшы болып тиетініне көзім жетеді. Әр қазақтың санасына сәуле шашып, аз да болса ой тастасам – бұл менің ұлттық дәстүрлерімізді дәріптеудегі бастапқы жетістіктерімнің бірі,-дейді Айгүл Нариманқызы.

Сұхбат кезінде шебер өзінің қолынын жасаған түрлі қуыршақтармен таныстырды. Сондай-ақ шараға келген кішкентай қонақтарымызды да сөзге тартып қалай?, қашан?, кімнен? үйренгендері туралы білдік. Асыл мұраны жалғастырушы жас шеберлеріміз Мерей, Дильназ, Айсәуле М.Құсайынов атындағы дарынды балалар мектебіне 5-класында келіп, тоқыма тоқу үйірмесіне қатысып, ағылшын тілі пәнінің мұғалімі Анаргүл Қожахметовадан тоқыма тоқудыүйренгендерін әңгімелеп берді. Жастайынан өнерге жақын болған қыздар әрдайым ізденіс үстінде болатынын айтты.Шара соңында кітапхана директорының орынбасары Үржан Құрманқызы сөз сөйлеп, қонақтарға ризашылығын білдірді. Сонымен қатар қазақтың салт-дәстүріне, әдет-ғұрпына, қолөнеріне байланысты кітаптар көрмесі мен қолөнер шеберлерінің туындыларынан тұратын кең көлемді көрмелер ұйымдастырылды.

Бибігүл ШАМЕДЕНОВА,

Сағи Жиенбаев атындағы

Облыстық жасөспірімдер

кітапханасының кітапханашысы.

Ақтөбе.

Білімдіде білікті маман

Адам баласының өмірде қателеспей таңдайтын жолының бірі – мамандық таңдау. Қабілетіне, бейімділігіне қарай мамандықты оқушылар мектепте білім алып жүріп, таңдайды. Оған бірінішіден, ата – анасының еңбек жолындағы мамандығы өнеге болса, кейбірі жүрек қалағанын таңдайды. Шәкірттер ата – анасына ұқсағысы келсе, оларға болашақта оңай болады. Тіпті, кейбір оқушылар ата –анасына көмектесе жүріп, дәрігер, заңгер, әртүрлі салаға қажетті инженер, қрылысшы, сәулетшідей мамандықтарды игере бастайды. Құқық қорғау органдары, құтқарушы, ұшқыш болуды армандайтындары да бар. Ежелден келе жатқан киелі мамандықтардың бірі – мұғалім, ұстаздық ету.

Мен де ұстазбын. Мұғалім болу өз балаңнан гөрі өзгенің баласына жаның ашып, сол балаға пәніңді әбден ұқтыруға тырысатын тұлға. Елімізде мұғалім мәртебесі артып келеді. Жас педагогтарға әлеуметтік жағдайларын жақсартуына мүмкіндік мол. Мектепте білім алып келе жатқан оқушыларымыздың қайсыбірі ұстаздыұ етуге бел буса, еш қателеспейді дер едім. Мұғалімнің бар ынта – ықыласын шәкіртінің заманауи бағытта білім алуына жұмсауына жол ашатын – әлеуметтік жағдайы. Ең алдымен айлық жалақы. Басқа мамандық иелеріне қарағанда, еңбекақымыздың жыл сайын өсіп келе жатқаны материалдық, тұрмыс жағдайымызды жақсартуға, баспаналы болуға мүмкіндік беруде.

Қай кезде болсада білімдіде білікті маманға сұраныс әрқашанда жоғары. Білімді де білікті маман дегеніміз- жан-жақты, өз ісініңжілігін шағып, майын ішкен адам.

«Білімдінің -күні жарық, білімсіздің күні- қаріп»,-демекші білімді адам тек өз болашағының ғана жарқын етіп қана қоймай, мемлекетініңде дамуына, гүлденуіне үлкен үлесін тигізеді. Ал өзінің қара басын алып жүре алмаған адам ұлтының дамуына қалай пайда әкелмек?..

Білімді де білікті маманның түп тамыры -мектеп қабырғасынан қаланады. Осы тұста ұлағатты ұстаздарымыздың еңбегі орасан зор. Әл-Фараби бабамыз айтпақшы, «Тәрбиесіз берілген білім-адамзаттың қас жауы». 1-11 сынып аралығында оқушылар мектеп қабырғасында жүріп бойына тәрбиені сіңіріп, білім нәрімен сусындайды. Кейінірек алған орта білімдерін жетілдіру мақсатында қыр асып, туған жерлерінен алыстап, арман қуып ЖОО-на аяқ басады. Ұстаз ретінде айтатын кеңесім: мамандық таңдайтын уақытта – билікті баланың өзіне беру. Жұмыссыздық мәселесі және өз мамандығымен жұмыс жасамайтын мамандардың болуының бір себебі- адамның өз мамандығының қыр — сырын түсінбеуінде және қаламауында. Қазір ата-анасы немесе ұстазы мамандық таңдап беретін болса, күндердің бір күнінде баланың өз қызығушылығы болмауы әсерінен қаншама оқуға кеткен алтын уақыты, қаржысы заяға кетпек.

Сондықтанда білікті маман болу үшін-алдымен өз ісіне деген махаббат қажет. Махаббат бар жерде ізденіс, даму, жетістік бар. Жетістік бар жерде ел экономикасы дамып, әр адам- мемлекет маған не береді екен деп емес, мен мемлекетке не береді екенмін деп ойлайтын болады!..

«Адамның барлығыда бірдей, тегінде адам баласы адам баласынан ақыл, ғылым, ар, мінез деген нәрселермен озбақ», — деп ерте заманда-ақ дана Абай атамыз айтып кетті емеспе?!Расындада жинаған тәжірибесі жоқ, бір істі бастауға батылы жетпейтін, әке-шешесіне арқа сүйеп жүрген адамның болашағы жарқын болатынына күмәнім бар. Ғылыммен айналысып, білім алудың өзі- үлкен сауаптардың бірі. Сауап жинап қана қоймай, осы тұста жаңалықтар ашып, жаңа технологияларды меңгеріп еліміздің дамуынада үлесін қосуға болады.

Біздің еліміз дамушы мемлекеттердің қатарында, әліде дамуымызды тоқтатпауымыз қажет. Шет мемлекеттер пайдаланып жүрген технологиялар бізге енді жетіп жатыр. Жаңа технологияларды меңгеретін, көп тіл білетін мамандар көп болуы қажет. Адамның тек бір мамандық иесі болып қалғанын қолдамаймын. Беріліп отырған мүмкіндіктерді пайдаланып, әсіресе өсіп келе жатқан жастарға – бірнеше мамандықты игеріңдер деп айтқым келеді. Үйренемін, дамимын деген адамдар үшін ақылы-ақысыз түрде елімізде қаншама мүмкіндіктер бар, тіпті шет мемлекеттермен тәжірибе алмасуға, білім алуға жағдай жасалынған.

Ауырдың үстімен, жеңілдің астымен жүретін жастар көбеюде. Басын ғылым-білімге ауыртпай, жалақыны азырқанып оңай жұмыстар істеп табыс тапқысы келеді. Жалақысы аз деп мамандықпен жұмыстан бас тарту қателік. Сіз өзіңіздің білікті – білімді екеніңізді көрсеткенде – жалақыңыз үшін алаңдамая қойсаңыз болады.

Уақыт өте жылдам өтуде, бізді тосып тұрмайды. Артынан өшпес із қалдырып кету әркімнің арманы деп білемін!…

БЕЙСЕНОВА Айжан,

Нұр-Сұлтан қаласы «Мәшhүр Жүсіп атындағы

№57 орта мектебінің» химия пәні мұғалімі

Ұстаздық еткен жалықпас

Алматы қыздар мектеп-лицейінің мұғалімдері бақытты десем, қателеспеймін. Сені көруге асығатын, көргенде қуанатын адамдар көп болса, бақыт болмағанда ше?

Ол адамдар – сүйікті оқушыларымыз.

Сондай бақытты адамдардың бірі, биология пәнінің мұғалімі ТЮТЕНОВА АлимаАбилбекқызының еңбекқорлығы, өз ісінің шебері, мамандық таңдауда адаспағанымен бөліспекпін. Біз үшін Алима апай болса,оқушылар Алима teacher дейді, себебі сабағын ағылшын тілінде жүргізеді.

2009 жылғы Шымкент қазақ-түрік қыз балалар лицейінің үздік түлегіАлима биология пәнін мамандық ретінде таңдап, Тараздағы М.Х.Дулати атындағы мемлекеттік университетінің бакалавры, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің магистрі дәрежелеріне ие болды.Өз білімін үнемі жетілдіріп отыратын мұғалім ғана сапалы білім бере алады, өз мамандығының хас шеберіне айналады. Алима Абилбекқызыбиыл

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-нің PhD докторанты атанды. Лицейімізде шығармашылықпен жұмыс істейтін мұғалімдер қатарында, «Biology-grade 7» оқулығының қосымша авторы, ғылыми мақалалары республикалық басылымдарда жариялануда.Сабақта қолданатын педагогикалық технологиялары заманауи талаптарына сай: «Kahoot», «Edmodo», «Edupage», «Quizlet», «Quizizz», «Prezi», «Anatomy 4D», «Zipgrade», «Nearpod».

Еліміздің тұңғыш Президенті – Елбасының үштілділікті дамыту бойынша мемлекеттік бағдарламасын іске асыру мақсатында А.Тютенова«Биология пәнінің мұғалімдерін «CLIL» әдістемесі бойыншаағылшын тілінде оқыту» курсының тренері болып табылады.

2019 жылы өткен «Фараби әлемі» атты студенттер мен жас ғалымдарға арналған Халықаралық ғылыми конференцияға қатысып, оқушылардың денсаулығын жақсартуға байланысты баяндамасы жоғары бағаланып, ІІ орынға ие болды.

Назарбаев Университеті мен Ұлыбританиядағы Norwich Institute for Language Education, «Болашақ» бағдарламасы бойынша Вулверхэмптон университетінде тағылымдамадан өтті.Зерттеуші мұғалімоқушылардың дарындылығын анықтап, олимпиадаға дайындайды. Соңғы үш жылдағы жетістіктерін саралап өтсек, жүлделі орындары жеткілікті. Оқушылары аудандық олимпиадаларда 9, қалалық олимпиадаларда 6 жүлделі орын алды. Ал республикалық олимпиадасында5 шәкірті жүлдегенр атанды.Сонымен бірге «British Biology Olympiad»-қа қатысқан оқушысы Табарова Муниса алтын медальмен марапатталды.ҚБО /Қазақстан білім олимпиадасында/ оқушысы І орынға ие болса, Халықаралық Мендель олимпиадасында 11 оқушысы жүлделі орындарды жеңіп алды. «Беларусь-2020» Халықаралық олимпиадасында оқушысы Диасова Ансаль

ІІІ орынға ие болды. Бұл цифрлардың артында үлкен жүйелі жұмыс тұрғанын байқайсыз.

Мұғалім сабақтарында пәнаралық байланысты тиімді пайдаланады. Мысалы, «Эндокринді жүйе», «Адамның денсаулығы»тақырыптарында өткен ашық сабақтарын медицинамен ұштастырса, «Дұрыс тамақтану», «Зиянды әдеттерден безу»тақырыптарында өткізген дөңгелек үстел, пікірталастар барысында салауатты өмір салтын сақтауға шақырады. Білім көрмесінде оқушылары үлкен белсенділік танытады. Әсіресе, қаншаөткізсе де жалықпайтын зертханалық эксперименттер, «Florarium» жарысы, «Biology competition» білім жарысы сияқты сабақтан тыс шаралар оқушылардың биология пәніне деген қызығушылықтарын арттыратыны сөзсіз.

«Елбасы Медалі» жобасы бойынша волонтерлық игі істерді жүзеге асыруда Алима Абилбекқызы ментор ретінде 9-11 сынып оқушыларын жұмылдырып, аянбай еңбек етуде.

Өз ісін сүйе білетін, ықылас көңілменен істейтін, үлкен жауапкершілікпен қарайтын адамның көретін нәтижелері де биік болады. Ұстаз болу – үлкен мәртебе.Шебер ұстаз болу – үлкен бақытқа бөленген адам.

ОРГАНОВА Сара Түркменбайқызы

Рухани жаңғыру адам жанын нұрландырады

Алматы облысы, Іле ауданының №39 гимназия оқушылары Фараби және Абайтанушы ғалымдар мен бірге «Farabi shakirti» шәкірті журналының шығармашылық ұжымымен Online сұхбат өткізді.

Жүргізуші: Құрметті ұстаздар, оқушылар! Бүгінгі ұйымдастырылып отырған елімізге танымал ғалымдар және журнал ұжымымен кездесіп, тәрбиесін танытар «Сыр- сұхбат» кешімізге қош келдіңіздер.

Кеңге жайды ол қанатын.

Әбуіміз — әрі ғалым, әрі ақын,

Әбуіміз – біздің ұлы бабамыз

Әбу Насыр әл-Фараби болатын

– Өлең жолдары кім жайында?- деп қашықтан кездесуімізге қатысып отырған ағалармен таныстырайын.

Философия ғылымдарының докторы, фарабитанушы Жакыпбек Алтаев,М.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институты қазақ әдебиеті бөлімінің меңгерушісі Нұрдәулет Бәбиханұлы Ақыш ағалармызбүгін бізде қонақта. Сырлы сұхбатты кешімізге қош келдіңіздер!

Оқушыларға қос ғалым туралы қысқаша ақпарат айтылды. Жақыпбек Алтаев аға қазақ философиясы, мәдениет тарихы мен теориясы мәселелерiн зерттеумен шұғылданады. 50-ден астам ғылыми мақалалары, 2 монография, 4 оқулық, бес оқу құралы жарық көрген. Студенттерге, магистранттар мен аспиранттарға «Философиялық антропология», «Құқық философиясы», «Әл-Фараби және қазақ халқының рухани мұралары», «Ислам философиясы», «Мәдениет тарихы мен теориясы» атты арнайы курстар жүргiзiп келедi. 1993 жылы Иран Ислам Республикасының Тегеран университетінде халықаралықғылымиконференцияғақатысып, баяндамажасады. Жакыпбек Алтаев Философия ғылымдарының докторы, фарабитанушы.

Нұрдәулет Бәбиханұлы Ақыш – М.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институты қазақ әдебиеті бөлімінің меңгерушісі.
Республикалық баспасөзде алғаш рет 1972 жылы «Лениншіл жас» (қазіргі «Жас алаш») газетінде «Қиянда» атты әңгімесімен көрінген. Оннан астам көркем әдебиет кітаптарының авторы. Балаларға арналған туындылары да бар: «Әбдіреден шыққан қылыш», «Киелі көлдің қарақшылары», «Бейуақта жанған от», т.б. «Жігер» фестивалінің, Қазақстан Республикасы Мәдениет министрлігі конкурсының жүлдегері, Жамбыл атындағы халықаралық сыйлықтың иегері. Бірнеше бәйгелердің жүлдегері. Филология ғылымдарының кандидаты. Көркем шығармалары мектеп оқулықтарына енген. Халықаралық сыншылар ассоциациясының дипломанты. Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының мүшесі.
Кездесуде оқушылар ғалым ағаларына әл – Фараби бабамыз, Абай атамыз туралы сұрақтар қойып, жауабын қызыға тыңдады.

Жүргізуші: —Өзіңде арман, сырларым

Жүрекпен жазған жырларым!

Арқауы өлеңдерімнің

Қоңыр бел, қоңыр қырларым!-дей отырып, ««Farabi shakirti — Фараби шәкірті» журналының бас редакторы Жанастан Кучуковаға сөз кезегін берейік:

—Қадірлі оқырман! Мектеп мұғалімдері! Арнайы уақыт бөліп, кездесу ұйымдастырғандарыңызға рақмет. Журналымыз 2019 жылдың наурыз айында, өздерің айтып өткен қос ғұламаның құрметіне ашылды. Республиканың мектептеріне тарайды. Оқырман қатары өздерің сияқты зерек балалармен толығып келеді. Басылымның бағыты: «Фарабиден ғибрат алып, Абайды оқы!», — дей келе бас редактор журналдың айдарларына, атқарылып жатқан шаралары жайлы айтты. Жарияланған және алдағы нөмірлерде жарияланатын шығармаларға тоқталды.

Гимназия кітапхана меңгерушісі-Қалқанова Раушан Олжабулатқызы қашықтан кездесу туралы пікірімен бөлісті.

Жұлдыз ӘБІЛ

Құттықтаймыз!

БАЛНҰР!

Қаңтар айының алғашқы таңы әлемге бар шуағын шашып, нұрлана атты. Күн нұрындай біздің отбасын шаттыққа бөлеген жыл басының 1- күні дүниеге келуіңмен шын жүректен құттықтаймыз!

Сүйікті немерелеріміздің бірісің! Өзің білім алып келе жатқан Қарасай ауданына қарасты Іргелі ауылы Л. Толстой атындағы мектептің алдыңғы қатарлы оқушысысың. Өзіңнің 3 – сыныбыңдағы құрбыларыңның алды болып, сабағыңды «Үздік» оқып келесің. Сендей шәкірттерімен ұстаздарың да мақтанады. Көктегі ақ ұлпа бұлттардай көңілің гүлдей жайнасын!

Балнұртай! Саған мықты денсаулық, ұзақ ғұмыр тілейміз! Кішкентай болсаң да армандарың бар. Болашақта ойыңа алған әр арманың орындалып, мақсатыңа жетуіңе тілектеспіз!

Үнемі сенің тілеуіңді тілеп, әр қадамыңа сүйсінетін, саған демеу болып, қолдау көрсететін жақындарың аман болсын!

Сені жанындай жақсы көретін: Ата-әжең, әпкелерің мен інілерің.

Алматы облысы,

Жамбыл ауданы,

Аққайнар ауылы

Тәуелсіздік және Қазақстанның ұлттық идеясы

Тәуелсіздік таңы халқымыздың жан дүниесі нұрға шомылып, көздерінен еріксіз ащы жастың тамғаны анық. Тәуелсіздікке дейін қилы кезеңдерден өткеніміз тарихқа аян.

Тәуелсіздік ұғымын өзінде қазақ халқының тарихында болған басқыншылық жорықтар, батырлар мен жауынгерлер, қазақтың қайсарлығы ұлттың киелілігі жатыр.

Бүгінгі өркениет қоршаған ортаны, әлеуметтік сипаттағы тұрмыстық жағдайды қайтарымсыз түрде өзгертуде. Осы тұрғыда мәдениет көбінесе қоғамдық жаңару бастауы, шығармашылық өмірді қалыптастыру факторы ретінде көрініс табады. Жаппай батыстандыру рухани азу ықпалы күрт өскен жағдайда оған төтеп беру үшін руханият, өз дәстүріміз бізге қорған. Осылайша ұлт зиялылары ұлтты дағдарыстан алып шыға алады.

Бүгінде ойлау жүйесінің шеңбері ұлғайып, ауқымдалып, ғылымды, қоғамды және адамның өзін дұрыс бейнелеу белесіне жетуге мүмкіншілік бар. Осы мақсатта мына мәселелер қажеттілікті тудырады ол қоғамдық келісім және демократиялық даму, адам және қоғам байланыстары. Осы тұста айта кететін жайт азаматтық қоғам қалыптасуындағы қазақ идеясының орны туралы сөз еткенде ұлттық идея мәселесі туындайды. Ұлттық идея – адамдардың ішкі рухани дүниесімен астасып жатуы да заңдылық.

2014 жылы 11 қарашада Елбасы Н.Назарбаев ел тағдырын алдағы күрделі жылдарда айқындайтын терең идеяларды ұсынды. Елбасы өзі ұсынған «Қазақ елі мәңгілік» ұстанымын ұлттық идея ретінде тағы да дәлелдеп береді: «Біздің жалпыұлттық идеямыз – мәңгілік елді басты бағдар етіп, тәуелсіздігіміздің даму даңғылын Нұрлы жолға айналдырдық. Қажырлы еңбекті қажет ететін келешегі кемел Нұрлы жолда бірлігімізді бекемдеп, аянбай тер төгуіміз керек. Мәңгілік Ел – елдің біріктіруші күші, ешқашан таусылмайтын қайран көзі.

Елбасының айтуынша ұлттық идея тек бүгін ғана пайда болған жаңалық емес, ол миллиондаған адамдардың өздерінің түсінуінің жемісі болып табылады. Біздің міндетіміз – қоғамның көп ұлттылығын тұрақты бірлестіруші факторға айналдыру, яғни мықты ұлттық идея қалыптастырып, бүкіл халықтың арман мүддесін жүзеге асыру. Еліміздің ұстанымы өзара тату, бейбіт өмір сүру, ауызбіршілік ынтымақтастықта әр халықтың рухани үйлесімділігін сақтап,еліміздің абыройын асқақтата отырып, әлемдік деңгейге көтеру үшін біздер еліміздің жас буыны ретінде бар күш жігерімізді салып, білімімізді көрсетіп жоғары деңгейлі тұлға болып қалыптасуымыз керек. Қазақстанның негізгі идеясы – Ел тәуелсіздігін баянды ету, ұлттық бірлікті нығайтуға бағытталады.

Құдайбергенов Серғазы Ережепұлы, оқытушы

журналистика факультеті, қоғаммен байланыс-101 мамандығының студенттері

Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

8 interesting facts about autumn

Autumn begins

There are two different dates when autumn could be said to begin. Autumn, as defined by the Earth’s orbit around the Sun, begins on the equinox which falls on 22 or 23 September.

However, to record climate data, it is important to have set dates that can be compared, so meteorological autumn always begins on 1 September.

Trees prepare for winter

One of the most stunning signs of autumn is the turning of the leaves. The shorter days are a sign to trees to begin to prepare for winter.

During winter there is not enough light for photosynthesis to occur, so as the days shorten throughout autumn, the trees begin to close down their food production systems and reduce the amount of chlorophyll in their leaves.

The chemistry of colour

Chlorophyll is the chemical which makes tree leaves green and as it declines other chemicals become more prominent in the leaves.

These are responsible for the vibrant ambers, reds and yellows of autumn. The chemicals responsible are types of flavonoids, carotenoids and anthocyanins.

Did you know some of these chemicals are the same ones that give carrots (beta-carotenes) and egg yolks (luteins) their colours?

People born in Autumn live longer

A study in the Journal of Aging Research found that babies born during the autumn months are more likely to live to 100 than those born during the rest of the year.

Their study found that 30 % of US centenarians born during 1880-1895 were born in the autumn months.

The days get shorter

The word equinox comes from the Latin equi (meaning equal) and nox (meaning night) accounting for the equinox marking the time when day and night are of equal length.

We often notice the nights begin to draw in from this point as after the autumn equinox, the nights are longer than the days, until this is reversed at the spring equinox.

A date for your diary — 24 September 2303

Generally speaking, the autumn equinox always falls on either 22 or 23 September, but not quite always.

Because the Gregorian calendar is not quite in perfect symmetry with the Earth’s orbit, the autumn equinox will very occasionally fall on September 24. This last happened in 1931 and will next happen in 2303.

Persephone’s return

In Greek mythology, autumn began when Persephone was abducted by Hades to be the Queen of the Underworld. In distress Persephone’s mother, Demeter (the goddess of the harvest), caused all the crops on Earth to die until her daughter was allowed to return, marking spring.

Autumn and Fall

We typically think of ‘fall’ as the North American version of the word ‘autumn’, but it was in fact in widespread usage in England until relatively recently.

Originally a shortening of the phrase fall of the leaf, the phrase was common in England in the 17th century.

The word autumn entered English from the French automne and didn’t become common usage until the 18th century.

www.metoffice.gov.uk

Сбор молодежи «Айбын-2020»

В сентябре по всей стране стартовал республиканский сбор молодежи «Айбын-2020». Сбор проводится в рамках военно-патриотического движения молодых солдат страны. Движение было создано по инициативе Первого Президента Республики Казахстан Нурсултана Абишевича Назарбаева.

В этом году «Айбын» будет проводиться в онлайн формате. По официальным данным, для проведения сбора будут разработаны сайт и мобильное приложение, что позволит наблюдать за происходящим каждому желающему.

В сборе примут участие 35 команд, каждая команда состоит из 15 участников. Общее количество участников составит 525 человек. Также для желающих принять участие в сборе будут разработаны отдельные соревнования. Молодые люди в возрасте от 14 до 18 лет смогут посоревноваться, зарегистрировавшись на официальном сайте или в приложении.

Честь Мангистауской области в соревновании «Айбын-2020» будут защищать учащиеся военно-патриотического клуба «Альтаир» школы-лицея поселка Акшукур Тупкараганского района. «Молодые бойцы пройдут испытания по физической подготовке, в раскладке и сборке автомата АК-74, в умении одевать и снимать обмундирование и противогаз на скорость, а также примут участие в интеллектуальных играх, призванных способствовать умственному развитию. В связи с сложившимся чрезвычайным положением в стране, учащиеся принимающие участие в соревнованиях от нашей области отправят свои работы организаторам сняв их на видеозапись. По требованиям соревнований итог выступлений будет подводиться по данным видеозаписям», – сообщает руководитель Тупкараганского районного отдела по делам обороны Нуртай Тобанов.

Сбор «Айбын-2020» будет проходить с 28 сентября по 30 ноября. Программа сбора состоит из 7 этапов, среди которых есть командные и индивидуальные конкурсы, в которых нужно будет проявить интеллектуальные знания, физические силы, творческие способности и многое другое. Команда, которая успешно пройдет через все этапы соревнований получит звание лучшей военно-патриотической командой страны.

Бекзат «Барыс» орденінің тұңғыш иегері

Шаршы алаңда шаршауды білмейтін Бекзат Саттарханов шымшықтың тұмсығындай қысқа ғұмырында барлығы 143 жекпе-жек өткізіп, оның 132-сінде жеңіске жетті. Ал ҚР тұңғыш президенті Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Сидней Олимпиадасындағы жеңісі үшін Бекзат Саттархановқа І дәрежелі «Барыс» орденін табыс етті. Бекзат «Барыс» орденінің тұңғыш иегері ретінде де тарихта қалды.

Қазақстандық олимпиада чемпионы, белгілі боксшы Бекзат Саттарханов 2000 жылы 31 желтоқсанда көлік апатынан қайғылы жағдайда қаза тапты. Ол өзінің туған өлкесі Түркістандағы зират аумағында жерленді. Бүгінде даңқты боксшының құрметіне туған қаласы Шымкентте Бекзат Саттарханов атындағы спорт мектебі ашылды. Сондай-ақ, Түркістандағы бір ықшамауданға және Алматыдағы көшелердің біріне Бекзат есімі берілді. Оның есімін ел есінде мәңгі сақтау үшін «Бекзат» атты кітап, фотоальбом, өлеңдер шығарылып, деректі фильм түсірілді. Stan.kz интернет-порталы талантты боксшының жетістіктері мен өмірін еске алады.

Боксшы – заңгер

Қазақтың даңқты боксшысы Бекзат Саттарханов 1980 жылдың 4-ші сәуірінде киелі Түркістан қаласында, қарапайым отбасында дүниеге келген. Әкесінің есімі – Сейілхан, анасы – Сырлыкүл. Сейілхан әке мен Сырлыгүл ананы тағдыр талай сынаққа алғандай. Екі ұлдан соң дәрігерлер денсаулығың жарамайды, өліп кетуің мүмкін деп, анаға бала көтеруге тыйым салған. Алайда, әке-шеше үшінші ұлға өмір сыйлады. Құрсаққа біткен төртінші ұл Бекзаттың да көрер жарығы бар екен. Анасы дәрігермен тартысып жүріп, ақыры кенжесін де дүниеге әкеледі. Анасы жүктіліктің 6 айында емханаға тіркелуге барған кезде, іштегі баланың жүрек соғысын естіген окушер-генеколог оның ешқандай балаларға ұқсамайтынын айтқан. Жолбарыс па, әлде арыстан ба әйтеуір басқа, өзгеше бала деген екен.

Бекзаттың Бағдат, Болат, Мақсат есімді өзінен үлкен үш ағасы болды. Олар да басқа мектептегі спорттық жарыстарда қарсыластарын тізе бүктіріп, оза шапты. Бірақ, ешқайсысы үйдің сүт кенжесі Бекзат секілді спортты биік мұрат тұтқан жоқ. Ал кішкентай кезінде көп ауырып, өте әлсіз, алжуаз болған Бекзатты атағы жер жаратын даңқты спортшы болып, есімі тарихта қалады деп ешкім ойламаған еді.

Бекзат бала күнінде өте әлсіз болғандықтан, ата-анасы кенже ұлдары үшін қатты алаңдайтын. Содан өзін қорғай білсін деген оймен олар Бекзатты күрес үйірмесіне береді. Бірақ, Бекзаттың арманы күрес емес еді. Бұл спорт түріне ынтасы болмаған соң сондай-ақ, күреспен айналысу бойдың өсуіне кедергі болады дегенді естіген Бекзат күресті тастап, бокспен айналыса бастайды.

Бекзат бокспен ғана шұғылданған жоқ. Сондай-ақ, заңгер мамандығы бойынша білім алған. Ол алғашында Шымкенттегі Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университетінің дене шынықтыру факакультетін, содан кейін туған жері Түркістандағы Қожа Ахмет Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университетін заң мамандығы бойынша бітіреді.

Серік Қонақбаеты үлгі тұтты

Ұлт мақтанышы бокста 80 жылы Мәскеу Олимпиадасының финалында жұдырықтасқан Серік Қонақбаеты үлгі тұтты. Қонақбаев шаршы алаңда жұдырықтасқанда Бекзат бесіктегі бала еді. Сонда Бекзаттың анасы кенже ұлының да Серік Қонақбаев секілді боксшы болғанын арман етіпті. Бекзат та анасының сол аманын орындағысы келді ме, ержеткен соң көңілі боксқа ауды.

1997 жылы Бекзат басқа да жарыстарға қатысады. Қарағанды мен Германияның Кельн қалаларында болған турнирде топ жарып, Олимпиадаға даярлау облыстық орталығына қабылданады.

Бекзат Саттархановттың спорттық мансабы жылдам дамыды. 15 жасында ол бокс қолғабын киіп, үш жылдан кейін халықаралық Олимпадағы бірінші жеңісіне қол жеткізді. Сол күні Бекзат үйіне жастар арасындағы әлем чемпионатының «күміс» медалімен оралды. Болашағы зор спортшыны Қазақстан бокс құрамасының бас жаттықтырушысы Тұрсынғали Еділов бірден байқайды.

1998 жыл да Бекзатқа сәттілік сыйлады. Ол жасөспірімдер арасында өткен Аргентидағы әлем чемпионатында күміс жүлдеге ие болды. Сол жылдары Қостанай қаласында өткен жарысқа қатысады. Алайда, 54 келі салмақпен сынға түскен Бекзат Марат Мәзімбаевтан жеңіліп қалады. Дегенмен, бапкерлердің көзіне түсіп, сенімінен шыққан Бекзат еш қиындықсыз ұлттық құрамаға қабылданады.

Бекзат сондай-ақ, Түркістанда өткен Әбдісалан Нұрмахановтың құрметіне орай ұйымдастырылған турнирде жеңіске жетіп қана қоймай, ең үздік боксшыға берілетін сыйлықты иеленді. Сағадат Нұрмағамбетов атындағы турнирдің де жеңімпазы атанып үлгерді. Ол, Таиландта өткен бүкіл Азия біріншілігіне де қатысып, жүлдегер атанады.

Ал, 1999 жыл оның Сидней олимпиадасына бір табан жақындауына ықпал етті. Сол жылы Венгрия мен Болгарияда халықаралық турнир болып, Бекзат бәсекелестерінен оза шабады. Осыдан кейін, Ташкентте болған бірінші Азия біріншілігіне қатысып, күміс жүлдегер атанады.

Сидней олимпиадасының алтыны

2000 жылы Сиднейдегі Олимпиадада ол ең жоғары тұғырға көтерілді.

Бекзат барлық сайыстарда жеңіс тұғырынан көрінді. Көптің есінде қалған 2000 жыл тек Сидней Олимпиадасындағы жеңісімен ғана ерекшеленбейді. Себебі, Бекзат мұхиттың ар жағындағы төртжылдық додасына аттанғанға дейін жеңімпаз атанып қойған болатын. Ол Қырғыстанда өткен Азия ойындарында, Испанияда болған халықаралық жарыстарда қазақтың көк жалауын желбіретті. Сонымен қатар, Астанада өткен «Қазақстан-Куба» кездесуінде айқын жеңіске жетіп, Чехияда болған «Гран-Приде» жеңімпаз кубогын иеленіп, төбесіне көтерді. Ал Мәскеу қаласындағы ТМД елдерінің біріншілігінде төрт бірдей жүлдені жеңіп алып, сайыстың үздік боксшысы деген атақ алды.

Дегенмен, солардың ішінде Бекзаттың ғана емес, Қазақстанның да атын бүкіл әлемге танытқан ең сүбелісі әрине, Сидней олимпиадасы

Шындығында, олимпиада алдында елдегі бокс мамандары Бекзатты бала сынып, Сиднейге жібергілері келмепті. Себебі, ол кезде Бекзат 20 жастағы бозбала болатын. Бірақ, бас бапкер Тұрсынғали Еділов Бекзаттың көзіндегі отты көріп, оған зор сенім артады. Мінекей, өзінің жойқын соққыларымен, әбжіл әдістерімен Бекзат Сиднейдегі жеңісті жақындатты. Алдымен, Румыния боксшысы Бобирант Овидиу-Тибериуді, кейін африкалық Джефри Матебулланы, сосын түркиялық Рамазан Палианимен, морокколық Тахар Тамсаманилді ойнап жүріп жеңді. Осылайша, Бекзат нағыз сенсация жасады. Ол туралы бүкіл әлем жарыса жазды, шетелдіктер Қазақстанды картадан іздеп әлек болды. Олар 20 жасар жігіттің жұдырықтасу өнеріне бас иді. Ал финалдағы қарсылас осал адам болмады. Ол әлем чемпионы америкалық Рикарду Хуарес еді. Шаршы алаңда еліктей ойнақтаған Бекзаттың бокстасу шеберлігіне тіпті, шетелдің комментаторлары тәнті болып отырды.

Сөйтіп, енді ғана 20- ға толған Бекзат өркөкірек Американы, Әлем чемпионы Хуарестің өзін жылатты. Сонда шартарап қол соқты. Қарапайым қазақ жігітінің, Бекзаттың жеңісін көргенде шаттанбаған, қуанбаған қазақ қалмады. Сиднейде Қазақстанның әнұраны шырқалып, көк Туымыз көкте желбіреді.

Осылайша, Қазақстанның спортшылары Сиднейден олжалы оралды.

Бірақ, жұртшылық бәрінен де қазақтың бокс тарихындағы алғашқы олимпиада чемпионы Бекзатқа тәнті болды. Бекзаттың жұдырықтасу техникасы өзгеше еді. Жүйрік жігіттің көз ілеспес аяқ қимылы да үздік боксшыларды таңдай қақтырды.

Stan.kz

Біз әлеуметтік желіде

Мақаладан: farabi shakirti shakirti