Аштық кезінде де Наурыз мерекесі аталып өтті

Наурыз қазақ даласында ежелден келе жатқан мейрамның бірі. Омар Һайям, Әбу Райхан әл-Бируни сияқты әйгілі тұлғалардың шығармаларында Шығыс халықтарының Ұлыстың ұлы күнін қалай атап өткендігі жазылады. Ықылым замандарда бұл күні әр жерге от жағып, отқа май құю, жаңа өнген жеті дәнге қарап болашақты болжау, ескі киімдерді тастау, ескірген ыдыстарды сындыру секілді дәстүрлер болған. Ал қазақ халқының ежелгі танымы бойынша бұл күні даланы Қыдыр аралап, әр үйге бақ-бе­реке тілейді. Наурыз мейрамы қарсаңында жеті түрлі дәмнен нау­рыз-көже пісіріп, оны халыққа тарату үрдісі ел ішінде әлі де сақ­талған.

Кеңес өкіметі заманында Нау­рыз мейрамын тойлауға ты­йым салынғанымен, Ұлы да­ла­мыздың әр жерінде бұл күнді атап өту ұмытылмаған. Тіпті ел ба­сына күн туған қиын-қыстау кезеңде де ел Ұлыстың ұлы күнін атаусыз қал­дырмаған. Мұны сол заманды көзімен көрген қа­рия­лардың естеліктерінен бі­луге болады. Бұл күнде 110 жас­қа келіп отырған Жамбыл ауданы Аса ауылының тұрғыны Күлбарам Сүгірова Наурыз мере­ке­сінің ашар­шылық кезінде де той­лан­ға­нын айтады. Көпті көрген кейуана өзі куә бол­ған аумалы-төк­пе­лі заманды еске алып, тарих қойнауына кеткен жылдардан есте­ліктер айтты. Нау­рыз мейра­мын сол заманда елдің қалай атап өткені туралы әңгімеледі.

—Біз қиын-қыстау заманда өмір сүрдік. Аштықты да, соғысты да көрдік. Тылда ер-азаматтарменбіргееңбекеттік. Солзаман­да да қазақтарата-бабаларынанмұраболыпқалғансалт-дәстүрлерін, әдет-ғұрыптарынкөздіңқарашы­ғын­дайсақтайтын. Мен өзімқырғызелініңқызымын. Біраққа­зақ пен қырғыздыңнегізіненсалт-дәстүрлеріұқсас, діні де бір. Тілдері де түсінікті. Мен есбілген 1920 жылдарданберіНаурызмейрамытойланатын. Өйткенісолкездегіхалықтыңтүсі­нігіндежыл басы – Наурызбо­латын. Олкездеқарашахалықұлттыққұндылықтарды, салт-дәс­түрлердіНаурызмейрамыар­қылыдәріптейтін. Олкездежұрттыңбәрібіржергежиналып, барлығыбіркүндеНаурызмерекесінатапөтетін. Жетітүрлідәмненнаурызкөжеәзірлеп, елгетарататынбыз. Аштықкезінде де Наурызаталыпөтті. Адамдартап­­қан ас-ауқатынбір-бірінеұсы­натын. Адамдардыңбәрібірдейемес, әрине. Кейбірбайларқойсойса, жоқадамдаркөжеістейтін. Жүгерініалдымендиірменгежаратын, содан оны түйіп, кебегінжелгеұшырып, көжегеқосатын. Би­дайдықолдиірменгетартып, ке­лігетүйіп, дәуқазанғасалып, түк­тепқуыратын. Жасымықдегенболатын. Өзімиясекілді. Біз­дерсонықосатынбыз. Түктаппағаныбірқазанбыламықістепберетін. Ал ендібү­гіндеелдіңбәрібірдей. Не керек, барлығы бар.

Наурызмейрамықазақда­ла­сын­­дабұрыннан бар. Наурыз – олжаймерекеемес, ол – ата-баба дәс­түрінеқұрметпенқарау­дыүлгіететінүлкенмейрам. Барлы­ғы­мызғаортақмереке», — дедіөзәңгі­месіндеКүлбарамәже.

Ғасырдан да ұзақжасағанәженіңәңгімесіненсолкезең­дер­дегісуреттікөріпқанақой­май, елдіңсалт-дәстүргедегенқұр­метін де аңғаруғаболады. Әйтпесе, «Балапанбасымен, тұ­рымтайтұсыменкеткен» керза­мандамерекеніатапөтпектү­гілі, әркімөзбасыменқайғыбол­ғанедіғой. Соғанқарамастан, Ұлыс­тыңұлыкүнінұлықтағанел­діңбұлкөрегендігіерлікбола­тын. Біз де мұныеркіндіктіаң­сағаната-бабалардыңұрпа­ғы­ныңалдындағыадалдығы мен да­налығыдептүсіндік.

Хамит ЕСАМАН

«Egemen Qazaqstan»

Жамбыл облысы