Нұркен ӘБДІРОВ:
Кеңес Одағының Батыры
“Егер біз фашистерді жоймасақ,
олар бізді жояды және Біз үшін
қуанышты, бақытты өмір оралмайды…»
***
«Мен жас жанымды бос бере қоймаймын. Өлсем, жастығымды ала жатамын. Астымда фашистің күлін көкке ұшыратын ұшқыр ұшақ бар. Маған сеніп тапсырылған осы техниканың тегеурінін жауға қарсы бағыттауым керек…Егер жаудың көзін жоймасақ, олар елге қауіп төндіреді. Сіздерге бұрынғыдай қызықты уақыт пен бостандық болмайды…»
***
«Қош бол, Леша, Отанға деген менің жалынды сәлемімді жеткіз! Қарағандыға хат жібер… Қош бол, досым!»
(1942 жылы өзінің әскери ұшуы алдында жазған хаттарынан.)
*Нұркен Әбдіров 23 жасында қайталанбас ерлік жасаған кеңес одағының батыры, қаһарман17 жауынгерлік ұшу кезінде 18 фашистік танктер, 46 жүк машиналары мен арбалары, оның ішінде оқ-дәрілері мен жанғыш заттар, 5 зениттік артиллерияның нүктесі, бірнеше дзот және ондаған фашистер жойылды.
*1942 жылдың 19 желтоқсаны Ростов облысының Боков ауданының Коньки хуторында қарсыласының позициясын штурмовкада оның ұшағы жанып кетті. Онымен бірге ұшақтан секіруден бас тартқан Александр Комиссаров атқыш қаза тапты. Халық даңқының батырлық аңызында алаумен өршіп, батырлар қаза тапты.
*Коньки хуторында жерленген. Соғыс жылдарында Карлаг тұтқындарының қаражатына “Нұркен Әбдіров” ұшағы салынып, ұрыстарға қатысты.
КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының 1943 жылғы 31 наурыздағы Жарлығымен Нұркен Әбдіровке қайтыс болғаннан кейін Кеңес Одағының Батыры атағы берілді.
*Батыр қайтыс болды,бірақ ол туралы даңқ елдің түкпірінде өмір сүреді.
Оның қабірінде Ростов облысының Боковская ст. Коньки хуторында гранит ескерткіші тұрғызылды. Сондай-ақ, Қарағандыда және оның отанында орнатылған. Қарағанды қаласының ең әдемі көшелерінің бірі және спорт сарайы оның атын иеленген. Ол туралы кітаптар, өлеңдер, әндер жазылған, спектакльдер қойылған.
(«Bolashaq Academy»)
Кеңес Одағының батыры Нұркен Әбдіров 1919 жылы тамызда Қарқаралы өңірінде бұрынғы бесінші ауыл, қазіргі Нұркен атындағы ауыл округінде дүниеге келген. Отбасы қарапайым шаруа болған. Ата-анасымен бірге Қарағандыға қоныс аударған соң осы қалада әуе клубында ұшқыш мамандығын игерген. 1939 жылы Қарағанды аэроклубының ұшқыштар курсын бітірді. Осы оқу ордасының алғашқы түлектерінің бірі болды. Қызыл Әскер қатарына 1940 жылы шақырылды.
Соғыс басталған кезде Нұркен Орынбордың әуе училищесінің курсанты болып оқып жүрген. 1942 жылы оқуды бітірген соң оған қысқа мерзімді демалыс берілген, алайда ол бұл демалыстан бас тартты.
Орынбордың әуе училищесін тәмамдаған Нұркен Әбдіров 1942 жылы 9 қазанда 267 әуе дивизиясының 808-ші шабуылшы полкі құрамына кіреді. 23 қазанда алғаш рет жауынгерлік тапсырмамен ұшады.
1942 жылы 19 желтоқсанында соңғы 17-ші жауынгерлік тапсырманы орындауға ұшты. Бұл күні Нұркен Боков-Пономаров ауданындағы дұшпанның көптеген танкі шоғырланған және күшті бекінген шебіне «ИЛ-2» самолеттер звеносын бастап баруға бұйрық алды. Әбдіров жаудың бірнеше дзотын, зенитті артиллериясының екі ұясын, алты танкісін жойды.
Жау жағы да қарап қалмады. Атылған жау оғының бірі Әбдіровтің ұшағына тиіп, ұшақ жана бастады. Ол отқа оранған ұшағын жау әскері шоғырланған тұсқа қарай бағыттады. Осылайша құлдилай құлаған ұшақ ішіндегі Нұркен Әбдіров пен оның қандыкөйлек серігі атқыш әрі байланысшы Александр Комиссаров екеуі жаудың қаншама әскерін қырып, 1942 жылы 9 желтоқсанда ерлікпен қаза тапты.
Осы ерлігі үшін Нұркен Әбдіровке 1943 жылдың 31 наурызында «Кеңес Одағының Батыры» атағы берілді.
Әбдіровтің бұл ерлігін майдандағы достары соғыс біткен соң хатқа түсірді. Соның бірі жауынгерлік тапсырмаға Нұркен Әбдіровтің экипажымен бірге шыққан, жау әскерін бомбалаған Алексей Писанконың экипажы болатын. Майдандас досы Писанко Әбдіровтің ұшағына оқ тигенін көріп, ұрыстан шығуын сұраған. «Ұрыстан шық, мен сені қорғаймын, өзіміздің шепке қарай бұрыл!» деп жанталаса айғайласа керек.
Алайда Әбдіров отқа оранған ұшақты жанар-жағармай таситын көліктерінің жанында шоғырланған неміс танкілеріне қарай бұрды. Салмағы алты тонна ұшақ жанар-жағармай құйылған цистернаға соғылды. Жойқын жарылыстан жер сілкінді. Жаудың алты танкісі, екі зеңбірегі, ондаған солдаты мен офицерін жойды.
«Ерлік елге – мұра, ұрпаққа ұран!». Бүгінгі біздің Тәуелсіз ел атанумыз үшін Ұлы Отан соғысы жылдары ерлікпен қаза тапқан ерлер есімі ешқашан ұмытылмақ емес.
(Sputnik.kz)
Сурет: ашық дереккөздері және Egemen Qazaqstan газетінен
